Han van der Horst: Column 23-01-2019 Qbuzz
Lieve mensen, er zijn van die dingen die je razend maken. Daar moet je eigenlijk niet op de Late Avond mee aankomen want het is slecht voor de nachtrust maar sommige dingen kan ik niet voor me houden. Goed, rustig blijven nu. Even ademhalen. En dan het hele verhaal vertellen van het begin af aan.
Vroeger had je de NS, de RET, de bussen van de Citosa, de WSM, de RTM, de Twee Provinciën en de gebroeders van Gogh. Nederland was beroemd om zijn dichte en efficiënte net van Openbaar vervoer en….O ja, niet te vergeten het Gemeentelijk Vervoerbedrijf van Dordrecht …. Nederland stond bekend om zijn fijnmazig net van openbaar vervoer dat verzorgd werd door gemeentelijke of nauw met de plaatselijke en de provinciale overheid gelieerde bedrijven, die het hen toegewezen werkgebied op hun duimpje kenden.
Dat werd door een generatie van door ideologie verblinde politici tot ¨niet meer van deze tijd¨ verklaard en inefficiënt. Marktwerking zou het voor de reiziger goedkoper en beter maken. Sindsdien worden voor een beperkt aantal jaren concessies uitgegeven. Aanbieders moeten onderling concurreren voor zulke concessies en de overheid kiest dan degene die het beste product biedt voor de laagste prijs. Daarbij stelt diezelfde overheid van geval tot geval een aantal randvoorwaarden: bijvoorbeeld dat op tijd gereden moet worden. Of dat er toezicht moet zijn in de bus. De echte klanten van het openbaar vervoer, de reizigers, de mensen die naar werk of school moeten, wordt daarbij niets gevraagd.
Het gevolg: het openbaar vervoer is in handen gekomen van een kleine groep grote aanbieders die vaak uit het buitenland komen zoals Arriva, dat volledig eigendom is van de Duitse spoorwegen. Ze hebben weinig reden om serieus te investeren in hun concessiegebied want het kan zijn dat ze de volgende keer door een concurrent vervangen worden. Dat gebeurt ook regelmatig. Dit alles heeft ertoe geleid dat het openbaar vervoer buiten de steden zwaar is uitgekleed. Anders valt er niets op te verdienen en dat de prijzen inmiddels de hoogste zijn van Europa. Ermee ophouden? Welnee. Dat is ketterij in de kerk van de huidige politiek.
Dit is de achtergrond. Nu de reden van mijn woede. De voormalige NS-spoorlijn van Dordrecht naar Nijmegen valt tegenwoordig ook onder het vervoer waarvoor je een concessie voor bepaalde tijd moet aanvragen. Bij dat soort gelegenheden verandert de overheid wel eens het een en ander aan de randvoorwaarden. Nu stond daar niet meer in opgeschreven dat er op elke trein een conducteur aanwezig moet zijn. Het bedrijf Qbuzz kreeg de concessie dankzij een lekkere goedkope offerte waarin bezuinigd was op het treinpersoneel. Gevolg: in een trein zonder conducteur is niemand aanwezig om rolstoelers de trein in te helpen. Dat moet van geval tot geval worden georganiseerd. Daarom moeten die rolstoelers zich voortaan twee uur van te voren melden als zij de trein willen nemen.
Hierover schijnt in politieke kring verontwaardiging te zijn uitgebroken maar tot actie heeft een en ander niet geleid. Kan ook moeilijk want Qbuzz heeft het contract en houdt zich keurig aan de voorwaarden. Dat gehandicapten een trein zonder conducteur moeilijk binnenkomen, had niemand ooit bedacht.
Ik zeg: dit is een van de rijkste landen van de wereld. De reiziger betaalt de hoofdprijs voor zijn kaartje. Dat blijkt uit recent onderzoek. In geen land in Europa is men duurder uit dan in Nederland. Ze zorgen bij Qbuzz maar dat het voor elkaar komt. Dan maar wel conducteurs in elke trein. Dat is trouwens essentieel voor de veiligheid.
Het wordt tijd voor een reizigersopstand. De wanprestatie en de gratuite woede van één dag op raadhuizen en in de Zuid-Hollandlaan, een burger wordt daar onpasselijk van. Onpasselijk.