Han van der Horst: Column 16-01-2019 Rappers
Lieve mensen, geweldloze luisteraars van mij, beschermers der hulpdiensten, voorzichtige afstekers van siervuurwerk op oudjaar, de burgemeester van Rotterdam wil in gesprek met rappers. Waarom? Omdat hij vindt dat zij in hun clips het slechte voorbeeld geven. Zij verheerlijken daarin het wapenbezit. Na de moord op rapper Feis is het tijd dat rolmodellen voor jongeren eens goed gaan overwegen hoe zij zich aan hun fans presenteren. Brengen zij op jong Nederland de gedachte over dat geweld en dreiggedrag heel erg cool zijn. Dat de mooiste meiden dan op je af komen zoals insecten op een pot stroop. Dat je de grote held bent als je een spoor van vernielingen achter je laat en geen lul de behanger.
¨Moet dat niet anders?¨, vraagt Aboutaleb zich af. Tegelijkertijd wil hij niemands artistieke vrijheid aantasten. Dat kan ook niet anders in een democratisch land, dat de vrijheid van meningsuiting – een behoorlijk absolute vorm van vrijheid van meningsuiting – hoog in het vaandel heeft staan.
Maar ondertussen……
Nu is geweldverheerlijking door publiekshelden geen nieuw verschijnsel. De rappers van nu vinden voorgangers in de minstrelen van de middeleeuwen, wier heldendichten – en daar luisterden ze echt met rooie oortjes naar – aan elkaar hangen van geweld. De zwaarden zaten net zo losjes in de schede als machinepistolen tegenwoordig in de holster. En mind you, zo´n Elegast uit Karel ende Elegast was geen politieman maar om zo te zeggen een particulier die zijn problemen op het scherp van de snede oplost. Of neem de cowboy- en gangsterfilms van de jaren dertig. Die waren ook niet misselijk. Natuurlijk, aan het eind wonnen altijd de goeien maar dat was zeker in die gangsterfilms meer voor de vorm. En de Godfather, trilogie, die films over de Godfather zijn een nauw verholen verheerlijking van de Cosa Nostra. Marlon Brando speelt misschien wel een schurk maar die schurk is tegelijkertijd een held en een voorbeeld. Nee, die rappers passen in een oude traditie net als de burgemeester trouwens. Want priesters en gezagsdragers klagen net zo goed al duizenden jaren over de jeugd van tegenwoordig en hoe die geestelijk ontmanteld wordt door het slechte voorbeeld van culthelden. Daar hoorde je sjachrijnige oude senatoren al over in het Rome van de klassieke oudheid. Ze hebben er nooit wat mee bereikt en dat zal Aboutaleb ook niet lukken.
Toch is er over die rappers wel een opmerking te maken. Hun stijl is oorspronkelijk afkomstig uit de zwarte ghetto´s in de Verenigde Staten en daarom is het genre al vroeg populair geworden bij bevolkingsgroepen die om het heel modern en eigentijds zeggen niet passen bij de dominante witte meerderheid. Het zijn de nazaten van immigranten die de toon aangeven in de rapscene.
En wat zien wij: wij zien vooral mannelijke sterren. Zij zijn agressief. Zij vertonen seksistisch gedrag. Ze beschouwen meisjes als object voor het botvieren van hun lusten. Zij zwaaien met wapens. Hun outfit straalt agressie uit. Er is zelfs een populair subgenre dat gangsta rap heet. Jerry Afriyie, de bekende voorman van Kick Out Zwarte Piet, is een bewonderaar van deze gangsta rappers die zich de levensstijl hebben aangemeten van de gewelddadige jeugdbendes, die in de Amerikaanse ghetto´s zo sterk de toon aangeven. Zij spelen de jonge mannen die je graag de ruimte geeft als je ze op straat tegenkomt, het korte lontje als een vaandel voor zich uitdragen.
Als je nou op zoek bent naar een racistische karikatuur, dan zijn dat de helden van de gangsta rap met hun clips want we zien hier de zwarte man als gewelddadig, seksueel roofdier. Precies het beeld dat blanke racisten van hem schetsen.
Lijkt mij hoor. Neem me niet kwalijk. En ik ben niet de enige die er zo over denkt. Want de beroemde filmregisseur Spike Lee, maker van uiterst schurende films over raciale verhoudingen ,is het helemaal met mij eens.