Han van der Horst: Column 06-02-2019 Columbus
Ai lieve vrienden en vriendinnen, ik dacht verleden week: ik zet mijn camera vast in het kozijn. Dan kan ik een besneeuwde tuin fotograferen voor mijn kinderen en kleinkinderen. Voor hen zal dat iets bijzonders zijn. Ik wist zeker dat de sneeuw zou komen want de NS halveerde de dienstregeling. Er reden minder treinen maar sneeuw viel er nauwelijks in onze streek. Ik kon mijn camera weer opbergen. En dat is allemaal de schuld van Columbus. Althans een beetje. Althans als een stel Britse onderzoekers gelijk hebben. Wat heeft Columbus te maken met het kwakkelweer dat tegenwoordig voor winter doorgaat? Ja, als alles met alles samenhangt natuurlijk wel maar dan kun je net zo goed je mond houden. Is het dan net zo iets als de wiekslag van een vlinder in Peru die een reeks gebeurtenissen op gang brengt die eindigt met een orkaan? Op een bepaalde manier wel. En ook vanwege het feit dat wij hier in Europa van oudsher kippen, varkens en koeien houden. Dat heeft er allemaal mee te maken. Let op: Europeanen zijn behoorlijk immuun voor virussen en bacteriën die op ons overgedragen zijn door het vee waarmee we ons omgeven. Dat is punt a. Nu neemt Columbus als eerste Europeaan de boot naar Amerika. Hij komt daar in 1492 aan en vanaf dat moment volgden er steeds meer immigranten uit ons werelddeel, die daar de indianen tegen kwamen.
Bij indianen denkt U vooral aan Winnetou met zijn strijders en zwervende stammen die met pijl en boog door het Amazonewoud zwerven. Dat is een verkeerd beeld. Verreweg de meeste indiaanse volkeren in Latijns Amerika bedreven landbouw. Ze verbouwden mais, cassave of aardappelen. Dieren hielden ze veel minder dan de Europeanen of de Aziaten: koeien of varkens waren er onbekend. Ze hielden hoogstens kalkoenen of cavia´s en rond de Andes´ lama´s. Detail: ze waren hun eigen lastdieren, ook de Maya´s en de Azteken met hun beroemde tempels. Dan komen Columbus en in zijn kielzog duizenden Europeanen die ziektekiemen brachten van kwalen waar ze zelf behoorlijk immuun tegen waren. Denk aan mazelen en allerlei griepsoorten. Dat leidde tot verschrikkelijke epidemieën, die negentig procent van alle indianen het leven kostten. Binnen enkele tientallen jaren. Negentig procent. De Europeanen kregen er van hen syfilis voor terug en een kruid, die zij uitsluitend voor religieuze praktijken gebruikten: tabak. Daar raakten ze massaal verslaafd aan en dat heeft geleid tot veel lijden en verkorting van levens. Dat hoef ik U niet uit te leggen, vooral niet als U na nieuwjaar weer eens geprobeerd heeft om van de sigaret af te blijven. Hoe dan ook, in de ontvolkte Amerika´s kreeg de natuur kans om hele landbouwgebieden te heroveren, bijvoorbeeld in het gebied van de Amazone. Zo keerde het regenwoud op grote schaal terug. U weet: bomen nemen CO2 op en geven zuurstof af. Zo leidde de ondergang van de indianen en de terugkeer van het oerbos tot een lager percentage CO2 in de atmosfeer. Daardoor daalden de temperaturen een beetje extra – want het was al kouder aan het worden. Gevolg: de kleine ijstijd en om de paar jaar een winter zo streng, dat heel Friesland dichtvroor en mannetjesputters probeerden in een etmaal op de schaats alle elf steden aan te doen. Tegelijkertijd werden de Europeanen behoorlijk rijk van wat zij in Amerika allemaal aantroffen. Zo rijk dat zij er de industriële revolutie van konden betalen en alle modernisering en uitstoot van CO2 die dat met zich meebracht. Zonder de winsten uit Amerika was die revolutie, die na Europa de hele wereld in zijn greep kreeg, niet tot stand gekomen. En was de aarde niet opgewarmd. En had U het heel normaal gevonden als in januari en februari Uw tuin vol met ijs en sneeuw lag. Maar ja, die Columbus he, met zijn zeereizen en ontdekkingstochten. Die heeft daar mooi een stokje voor gestoken.
Lieve mensen, zit is dit nu zelf te verzinnen? Nee, dit is de korte samenvatting van een wetenschappelijk artikel van een een groepje Britse geleerden dat onlangs op de website van Elsevier is gepubliceerd. Ze durven wat met zijn allen maar het is allemaal wel onderbouwd en niet zomaar als flauwekul weg te wuiven. Daarom heeft bijvoorbeeld CNN er aandacht aan besteedt. Wilt U het zelf lezen? Dat kan. Op de site van De Late Avond staat bij de geschreven tekst van dit praatje een link. Lieve mensen, het blijft kwakkelen en als ik lieg, dan lieg ik in commissie.
Lees hier het artikel van de Britse geleerden over Columbus en het klimaat