Column Joost Kievit – Vitamine G
Vitamine G, de G staat voor Groen. Groen, natuur is belangrijk voor de gezondheid van mensen. De kosten voor de gezondheidszorg lopen uit de hand. Op alle mogelijke manieren proberen we die kosten te beperken. En dat lukt eigenlijk niet. De vergrijzing zet door en dat werkt ook niet mee. Wachtlijsten zijn standaard. Arbeidsvoorwaarden voor zorgmedewerkers laten te wensen over. Applaus kon er in coronatijd nog wel af, maar veel verder kwam het niet. Mensen worden uit het buitenland gehaald om hier in de zorg te werken. En dat geeft dan weer druk op de woningmarkt en discussies over arbeidsmigratie.
Onze gezondheidszorg is vooral gericht op zieke mensen beter maken. Preventie is een ondergeschoven kindje. Voorkomen is beter dan genezen zegt het spreekwoord, maar de praktijk zegt iets anders. Vitamine G kan mensen beter maken en het werkt ook preventief. Jaren geleden maakte ik als voorzitter van de natuurorganisatie Hoekschewaards Landschap iets bijzonders mee. Er kwamen mensen naar me toe die als vrijwilliger in de natuur aan de slag wilden. Ze hadden dat advies gekregen van hun huisarts. Die arts had een vooruitziende blik en keek verder dan medische ingrepen en pillen voorschrijven.
Inmiddels is het ook wetenschappelijk onderbouwd. Natuur heeft een positief effect op onze gezondheid, zowel lichamelijk als geestelijk. Agnes van den Berg, bijzonder hoogleraar aan de Rijksuniversiteit van Groningen, maar ook anderen, doen al bijna 20 jaar onderzoek naar de relatie tussen gezondheid en natuur. Bij de onderzoeken op dit vlak ging het niet alleen om de beleving van mensen, maar ook om metingen van hormonen in het menselijk lichaam in bepaalde situaties.
Belangrijk effect van natuur is, dat het stemming verbeterend en stress verlagend werkt. Onderzoek onder een kwart miljoen Nederlanders geeft aan dat mensen die in groene omgeving wonen zich over het algemeen gezonder voelen. Bewoners van groene buurten gaan minder vaak naar de huisarts. Gezondheidsproblemen als hoge bloeddruk, hartklachten, rug- en nekklachten, ademhalingsproblemen, darmstoornissen, migraine en duizeligheid doen zich daar minder vaak voor.
Er is een verschil in effect van vitamine G tussen groepen. Bij kinderen tot 13 jaar is de relatie tussen groen en gezondheid sterker dan bij andere leeftijdsgroepen. Kinderen die in een groene omgeving opgroeien, hebben vooral minder last van duizeligheid, ernstige darmklachten en depressie. Ouderen hebben meer dan gemiddeld baat bij meer groen en dat geldt ook voor de minder draagkrachtigen. Voor deze groepen is met de aanleg van extra groen de meeste gezondheidswinst te boeken.
Groen maakt weerbaar. Uit onderzoek onder 4000 Nederlanders komt naar voren dat natuur helpt bij de verwerking van een stressvolle gebeurtenis in je leven. Zoals een sterfgeval, een scheiding of ontslag. Een groene omgeving werkt als een soort buffer en beperkt negatieve effecten van zo’n gebeurtenis op de gezondheid. Grotere natuurgebieden in de nabijheid helpen mensen door zo’n crisis heen.
Groen nodigt uit tot meer bewegen, wordt vaak gedacht. Dat klopt meestal niet voor volwassenen. Wel voor jongeren. Jonge kinderen spelen in een groene omgeving vaker buiten en ze hebben een betere motorische ontwikkeling. Ook jong volwassenen bewegen in een groene woonomgeving duidelijk meer dan in buurten met weinig groen. Mensen voelen zich in groene buurten minder vaak eenzaam en ze ervaren minder vaak een gebrek aan sociale steun.
Ook de kwaliteit van het groen doet er toe. Geveltuintjes helpen al, maar het effect van grootschaliger en meer hoogwaardige natuur geeft een groter effect. Tuinieren is ook een goed middel tegen stress. Onderzoek onder volkstuinders geeft een beeld van positieve effecten op hun gezondheid.
Mensen die regelmatig de natuur ingaan, ervaren het aan den lijve. Vitamine G werkt. Enkele decennia wetenschappelijk onderzoeken tonen de positieve effecten ook aan. Een betere gezondheid van mensen helpt de zorgkosten te beperken. Meer groen, betere natuur, daar zetten we dus voortvarend op in.
Nee dus. Natuurorganisaties pleiten ervoor, maar dat deden ze toch al. Nu hebben ze een extra argument. Scholen kiezen steeds vaker voor een groen schoolplein. Gemeenten gaan geleidelijk aan overstag. Een meerderheid in de Tweede Kamer stemt tegen de Natuurherstelwet. In de medische wereld is er nog weinig beweging. Natuur en marktwerking in de zorg gaan niet samen, denk ik. Vitamine G past niet in het verdienmodel, maar wat niet is kan komen.