Column Han van der Horst – Zwanen
Lieve mensen, in Dordrecht hebben ze heel wat met hun zwanen te stellen. In het Wantijpark heeft een koppel een vijver tot verboden gebied verklaard voor alles en iedereen. Eenden en ganzen die zich te water begeven, worden door vaderzwaan onverbiddelijk verdronken. In de media kwam een meneer met een hond aan het woord die een gans op het nippertje van een wisse dood had gered.
Het zwanenpaar heeft jongen, dat is de kwestie. De witte vogels zwemmen meestal statig rond maar reageren furieus als je te dicht in de buurt van hun eieren of hun broed komt. Een aantal jaren terug had bij mij in de buurt een paartje een nest gebouwd dicht tegen de kant van de stadsvest. Vader hield met veel gesis en dreiging de passanten tegen tot de gemeente een hek plaatste. Een eind verderop had een fuut eieren gelegd. Die mocht van vader zwaan niet meer op zijn nest komen zodat het broedsel verloren ging. Hij raakte ook in conflict met meerkoeten maar deze tokkies onder de vogels beten heftig van zich af.
Niet alle zwanen zijn zo agressief als ze jongen hebben. Bij mij in de singel zat op een gegeven moment een vrij vriendelijk paartje dat kwam kijken of je geen brood bij je had. In 2019 zaten ze in Dordrecht met een eenzame vrouwtjeszwaan. Die was niet agressief maar lief en probeerde in een winkelcentrum bedelend haar kostje bij elkaar te scharrelen. Die is toen door de gemeente gevangen en ergens ver buiten de stad in een water los gelaten.
Wij kijken met genoegen naar de statige witte dieren. Op gezette tijden vind je op de sociale media filmpjes van paren die na een lange scheiding weer herenigd worden. Ze zwemmen pronkend op elkaar af en strengelen de lange nekken even ineen. Zwanen houden van elkaar voor het leven en een relatie eindigt pas als een van beiden sterft. Dat is prachtig. Niet voor niet gebruikte de KLM lange tijd een wegvliegende zwaan als symbool.
In de praktische middeleeuwen vond men zwanen bovendien erg lekker. Bij wie het betalen kon, prijkten zij op de kerstdis. Edellieden probeerden dan ook het alleenrecht te krijgen op het bezit en vooral het vangen van zwanen. Zo kwamen de statige vogels in de reuk van een hoge afkomst te staan in tegenstelling tot de ordinaire eenden. Hierbij hoort het verhaal dat in Engeland alle zwanen automatisch het eigendom van de koning zijn. Dat is niet waar. Zijne majesteit mag wel het bezit opeisen van elke zwaan die hij tegenkomt. Ook het gilde van vollers en textiel ververs in Londen mag zwanen bezitten. Aan het Britse hof was al sinds de middeleeuwen een functionaris belast met het beheer van de zwanen in het hele koninkrijk. Een jaar of dertig geleden is deze functie gesplitst. Een van de nieuwe dignitarissen is een professor in de ornithologie die de Britse vogelstand beschermt. Dat is daar dus dik in orde.
In Nederland zijn de meeste zwanen net als andere vogels van niemand. Als de overheid zich met de dieren bemoeit, is dat vanwege natuurbescherming of omdat zij een probleem opleveren. En ook dan is men terecht terughoudend want je kunt die zwanen – dat blijkt uit de manier waarop zij zich weten te beschermen – om een boodschap sturen. Zo heeft de gemeente Zwijndrecht nuttige adviezen voor wie overlast van zwanen en ander zwemmend gevogelte vreest. Voer ze niet. Dat is zelden goed voor de gezondheid van vogels. Bovendien blijven ze dan in de buurt en vertonen de neiging tot nestelen. Daarna is de boot aan want dan moet U uit de buurt blijven als je een agressief gestemd zwanenpaar in de vaart achter je huis hebt. Conclusie lieve mensen: als we elkaar de ruimte geven is er niets aan de hand en onder mensen raakt tegenwoordig een kort lontje ook steeds meer in de mode. Hier: het begin van het Zwanenmeer van Pjotr Tsjaikovsky https://www.youtube.com/watch?v=9cNQFB0TDfY