Column Han van der Horst – QR codes bij Rotterdamse straatnamen
Lieve mensen, van de week maakte de Rotterdamse wethouder Vincent Karremans een plan bekend en dat verdient onmiddellijk navolging. Elke gemeente moet dit geniale idee overnemen. De uitvoering is gemakkelijker dan je denkt. Ze is ook inspirerend. Ze brengt mensen bij elkaar.
Rotterdam gaat de komende tijd in alle straten qr-codes aanbrengen. Houd je telefoon ervoor, en er komt informatie over de naam van die straat. Of over de persoon die daarmee in de herinnering wordt gehouden.
Dit geweldige plan komt voort uit onvrede. De afgelopen jaren ontstond ook in Rotterdam kritiek op de naamgeving van een aantal straten. Waren die helden van weleer niet eigenlijk schurken.? Als het mannen waren uit de zeventiende, de achttiende of de negentiende eeuw, dan gingen wenkbrauwen meteen omhoog. Was die gast van vroeger, die kerel in een pofbroek misschien óók slavenhandelaar geweest? Of had hij in de koloniën dorpen verbrand of eenvoudigweg de boel leeg geroofd. Zijn er in zijn gedichten geen rijmwoorden of beelden te vinden die we nu als racistisch aanmerken. De hele toestand concentreerde zich een tijdje op het standbeeld van Piet Hein in Rotterdam Delfshaven dat werd besmeurd en op de Witte de Withstraat. Alle oude helden waren schuldig tot het tegendeel was bewezen. Rotterdam zou op grote schaal straatnamen moeten wijzigen.
Dat doet de Maasstad niet. Het zou een soort censuur zijn namen uit het straatbeeld te schrappen waarvan vorige generaties vonden dat ze juist in de herinnering moesten blijven. Bijvoorbeeld de Van der Horst straat in Blijdorp tussen de Vroesenlaan en de Statenweg. In Maassluis hebben ze trouwens ook een Van der Horststraat. Maar dit terzijde. In plaats daarvan moeten de passanten in staat gesteld worden voor zichzelf een oordeel te vormen over de persoon naar wie een straat heet. De meeste mensen hebben lichte en zwarte kanten. Ook heiligen vallen wat dat betreft maar al te vaak door de mand. Ik heb bijvoorbeeld een grote hekel aan Witte de With, niet omdat het zo´n koloniale misdadiger was maar om zijn karakter. Het was een onmogelijke vent die met alles en iedereen onmiddellijk ruzie kreeg. Tegenover zijn matrozen gedroeg de vice admiraal zich als een beest. Die haatten hem daarom diep, overigens ook omdat hij een tegenstander was van de prins van Oranje. Die werd door de pikbroeken op de schepen van de Admiraliteit van de Maze juist vereerd. De gewone mensen gingen door het vuur niet voor Witte de With maar voor Cornelis Tromp. Hij gebruikte oorlogsschepen wel eens om voor eigen rekening vrachtjes te vervoeren maar dat werd hem graag vergeven vooral omdat hij zo´n overtuigd aanhanger van de prins was. En voor de opgedirkte hoogmogende heren van de Staten Generaal nam de vechtersbaas Tromp zijn hoed niet af. Vooral in zijn latere jaren was hij voor het merendeel van de dag straal lazerus. Dat heeft aan zijn zeeheldenstatus nooit afbreuk gedaan. U ziet dus: over prominenten uit het verleden kun je heel verschillend oordelen en in een vrij land hoort dat ook zo. Moet je wel weten waar je het over hebt. En hier komen dan die QR-codes met feitelijke achtergrondinformatie in beeld. Nu komt de tegenwerping: wie zal dat allemaal uitzoeken? En wat kost dat niet? In bijna alle gemeentes waar ik te horen ben, zijn actieve historische verenigingen. In hun kring kun je vrijwilligers vinden voor het uitzoekwerk. Vaak zijn er op het internet al teksten zoals de duizenden korte biografietjes op de site van het Huygensinstituut. Nee, dit is een prachtig project om liefhebbers van geschiedenis bij elkaar te brengen. En om kennis van Nederlands grootse en minder grootse verleden te verspreiden. Goed gedaan, wethouder Karremans. U hebt een muziekje verdiend. En U niet alleen maar ook alle mensen die door de naamgeving van straten in Rotterdam ter discussie te stellen, dit resultaat hebben voorbereid. Hier is een lied uit het koloniaal verleden, dat toch past in deze tijd. Nee: twee eerst zingt Noel Coward Mad dogs and Englishmen https://www.youtube.com/watch?v=Qop04JwbOOg . Meteen daarna Maurice Chevalier met La petite Tonquinoise https://www.youtube.com/watch?v=_qrjBY8YuLw