Column Han van der Horst – Onderwijsraad
Ik doe altijd mijn best, lieve mensen, een onderwerp te kiezen dat rechtstreeks iets te maken heeft met gebeurtenissen en toestanden in de gebieden waar De Late Avond op de lokale omroep te ontvangen is. Maar regels bestaan om er uitzonderingen op te maken. Dat gaat vandaag gebeuren. Het onderwerp is er belangrijk genoeg voor. Tegelijkertijd is het tóch een beetje lokaal want het gaat eigenlijk ook over de school in uw buurt, over de opleiding van Uw kinderen en kleinkinderen.
De Onderwijsraad heeft daarover verleden week een rapport uitgebracht waar ik erg van geschrokken ben. We waren er al aan gewend dat het met het lees-en rekenniveau van de schoolverlaters niet best gesteld is. Bijna een kwart haalt het minimale leesniveau niet en 16% faalt even totaal op het punt van wiskunde. Dat zijn basisvaardigheden. Ondanks google, ondanks technologie waarbij je alles door een mechanische stem kunt laten voorlezen, ondanks rekenprogramma´s.
Maar dat is niet waar ik zo van schrok. Het geldt niet alleen voor leerlingen maar ook voor aankomende docenten. De Onderwijsraad, zegt in een persbericht het volgende: ¨De raad adviseert daartoe dat lerarenopleidingen ervoor zorgen dat studenten startbekwaam zijn om goed taal- en rekenonderwijs te kunnen geven en dat zij zelf taal- en rekenvaardig zijn. De raad beveelt de overheid aan om beide aspecten aan het eind van de opleiding centraal te toetsen¨. Dus met een soort schriftelijk eindexamen, gelijk voor iedereen.
Met andere woorden: je kunt van aankomende juffen en meesters niet zomaar verwachten dat ze zelf voldoende kunnen lezen en rekenen. Laat dat bezinken. We kennen dit uit gruwelverhalen over corrupte landen in de derde wereld, waar bestuurders vriendjes en vriendinnetjes een onderwijsbaantje geven zonder te letten op hun bekwaamheid. Eigenlijk is de manier waarop je in Nederland met een brevet van onvemogen toch voor de klas kunt komen nog veel erger.
In de jaren zeventig van de vorige eeuw – opa vertelt – heb ik nog eens een jaar of vier geschiedenis gegeven op de Havo top van de Gemeentelijke Pedagogische Akademie in Rotterdam. Anders kon ik de rest van mijn studie niet betalen. Dat is een verhaal op zich, maar dat gaat jullie, lieve mensen, geen bliksem aan. Hoe dan ook, in 1974 kwam ik in de plaats van iemand die halverwege het schooljaar was uitgevallen en ik werd meteen voor de leeuwen gegooid. Ik had aan de universiteit wel een lesbevoegdheid gehaald maar dat stelde inhoudelijk niet zoveel voor. Ik weet nog hoe in de eerste week een oudere collega mijn lokaal binnenkwam en verbijsterd uitriep: ¨Van der Horst, noem je dat bordgebruik¨. Het was een generatiegenoot van Gerard Cox en Koos Postema, oud leerlingen waar de school bijzonder trots op was.
Ik had nog nooit van de term bordgebruik gehoord maar ik kreeg ter plekke een spoedcursus. Je moest het bord altijd helemaal schoonmaken en alleen de vol gekalkte plekken en niet zomaar van alles neerschrijven. Ook voor het schoolbord golden bepaalde opmaakregels net als voor de krant. Anders schoot je klas er niks mee op. Tijdens die paar jaar op de HAVO-top heb ik ontzettend veel geleerd over de praktijk van het les geven. Veel collega´s liepen al tegen de zestig. Ze waren in de crisisjaren dertig voor de klas gekomen, vaak als kwekeling met akte, een soort eeuwige stagiair en door het halen van MO-aktes opgeklommen. Nu vormden ze nieuwe meesters en juffen. Dat deden ze met enthousiasme en verve. Daarbij legden zij de nadruk op kennisoverdracht en praktische ervaringen die je alleen maar in de klas kon opdoen. Grote theorieën of alleen zaligmakende methodes, waar de leraren van nu zo verschrikkelijk en gedurig mee worden lastig vallen, daar moesten ze weinig van hebben. Een ding stond voorop: alle leerlingen hadden er recht op een behoorlijk begrip van de basisvakken mee te krijgen. Anders zouden ze hun dromen nooit kunnen waarmaken. De meeste collega´s waren sociaaldemocraten van de oude stempel. Toegang tot cultuur en kennis was net zo belangrijk als een behoorlijk huis of een behoorlijk inkomen. Ze zouden zich de huidige onderwijscrisis met een kwart functionele analfabeten onder de schoolverlaters niet kunnen voorstellen. Ze meenden dat Nederland dit soort toestanden voorgoed ontstegen was. En ik weet zeker dat Koos Postema dit verhaal van mij volledig zal willen bevestigen. Nou reken maar. En Gerard Cox ook. Laten we ons maar door zijn stem op laten vrolijken. Zo´n lekkere strakke blonde meid op een racefiets. https://www.youtube.com/watch?v=gUSG_vrRWDc