Column Han van der Horst – Lightrail & ligfietsen
Beluister hier de column 
Waar zal ik het vanavond eens over hebben, lieve mensen? Laat ik het eens hebben over de ambities van Dordrecht. Dat zit als stad tussen servet en tafellaken. Het valt niet in de categorie van Rotterdam en Den Haag. Maar een Gouda of Vlaardingen is het ook niet. Eeuwenlang was Dordrecht de grootste stad van het graafschap Holland maar nou zijn de Dordtenaren overvleugeld. Toch krijg je – als je de randgemeenten er bij optelt – een soort Utrecht. Dordrecht heeft ook een uitgebreide historische kern van grote waarde. Toch denk je bij stedenschoon eerder aan Delft of Leiden.
Volgens mij zit dat die Dordtenaren niet lekker. Ze willen zoals het cliché luidt opstoten in de vaart der volkeren. Het stadhuis is een fontein van grootse plannen. Nu wil wethouder Piet Sleeking van de stadspartij Beter voor Dordt een lightrail tussen Dordrecht Zuid en Leiden zodat je – zegt hij – gemakkelijk in Dordrecht kunt wonen en toch elders in de randstad werken. Je neemt dan gewoon de lightrail. De daarvoor benodigde miljarden wil hij halen uit het Wobke Wiebes Fonds voor innovatie.
Dat kan de wethouder vergeten. Een supertram is geen innovatie. Dat is juist heel ouderwets. Ik wil niet zeggen dat het een slecht idee is. Het is een oud idee. Het is al eens gedaan. Honderdvijfentwintig jaar geleden werd het hele gebied, waar nu ons programma te horen is, ontsloten met railverbindingen, die meestal werden aangelegd in de berm van bestaande wegen. Daarop puften stoomtrams. Ze trokken een paar wagons van dorp naar dorp. Ze waren enorm belangrijk voor de ontwikkeling van het platteland en de kleine steden. Ze waren ook wankel. Ze vielen gemakkelijk om en ze kwamen slechts traag tot stilstand. Daarom kregen zulke stoomtrams vaak de de bijnaam “Moordenaar”. De bekendste in dat genre was de tram van de RTM tussen de Tweede Rosestraat in Rotterdam en Voorne-Putten. Later is een aantal van die lijnen geëlektrificeerd. Wie kind was in de jaren vijftig herinnert zich nog de blauwe tram tussen Den Haag en Leiden en verder naar Haarlem. Dat hele railnet is destijds vervangen door autobussen en ik denk dat ruimtelijke ordenaars daar nog steeds spijt van hebben.
Sleeking wil een soort eigentijdse moordenaar terug langs het bestaande spoor tussen zijn veronachtzaamd Dordrecht en Leiden. Daar krijgt hij dus geen innovatiegelden voor. De miljarden moeten van elders komen en het is de vraag of die er in de komende economische crisis er wel zullen zijn. Bovendien zal de vraag naar openbaar vervoer afnemen omdat het door corona afgedwongen thuis werken naar meer smaakt. Dat niet alleen. Zo’n lightrail is alleen maar snel voor mensen die vlakbij het station wonen. Toen de uitbreiding van de Rotterdamse metro naar Hoek van Holland eindelijk reed, is er zwaar gesneden in de lokale buslijnen: resultaat voor Maassluisers, Vlaardingers en Schiedammers gaat elke tijdwinst door die snelle metro verloren, want ze moeten eerst naar een station zien te komen. En na het uitstappen ook nog eens naar hun uiteindelijke bestemming, bijvoorbeeld een werkplek.
Wat wij in de toekomst nodig hebben is een fijnmazig netwerk van frequent openbaar vervoer met haltes om de hoek. Je hoeft daar geen grote bussen voor te laten rijden maar bijvoorbeeld verzameltaxis zoals ze in Manila, Istanboel of Jakarta al decennia gebeurt. Denk niet dat de grote vernieuwingen per se uit rijke en blanke landen komen. Het was in Afrika dat ze leerden hoe je elektronisch kunt bankieren met een I-phone, niet in New York. En daarnaast zou ik willen inzetten op gestroomlijnde overdekte ligfietsen waarvan je de batterijen met een dynamo al rijdend kunt opladen. Je bent dan tegen de elementen beschermd en je kunt een behoorlijke snelheid ontwikkelen. Die dingen bestaan al maar zijn hartstikke duur omdat er uitsluitend kleine series van worden gebouwd. Je kunt net zo goed een tweede hands auto kopen. Subsidieer ze, die ligfietsen. Assembleer ze massaal in grote fabrieken. Zorg dat ze voor prijzen ver beneden de 1000 euro in de fietsenwinkel staan. Maak ze aftrekbaar van de belastingen.
Zo worden mensen echt mobiel. En ga nu maar lekker dromen over de toekomst, lieverds van mij, allemaal.