Column Han van der Horst – Huisvuil
Lieve mensen, vandaag wil ik het opnieuw hebben over de groeiende kloof tussen de overheid en de burgerij. Dat thema staat zoals u allemaal weet, hoog op de agenda in Den Haag. Iedereen weet dat de oude wijsgeer Tjeenk Willink zich er druk over maakt. Je moet tegenwoordig wel heel brutaal zijn om zomaar te beweren dat er niets aan de hand is. Als je premier wilt blijven bij voorbeeld hoor je de hele dag lippendienst te bewijzen aan het vertrouwen dat de burgers verdienen en te zeggen dat je het voortaan allemaal heel anders gaat doen.
Met mooie woorden kom je er natuurlijk niet zeker omdat dit wantrouwen zo diep verankerd zit in de vezels van het overheidsapparaat. Dat is op een bepaalde manier de schuld van Pim Fortuyn. Die begon aan het begin van deze eeuw ineens te kraaien over handhaven en normen en waarden. Tot nog toe was het bestuurlijk beginsel in Nederland veelal geweest gedogen en ingrijpen als het ergens de spuigaten uitliep maar dat was allemaal de vermaledijde oude politiek Handhaven moest het zijn en handhaven is het geworden. Er lopen geüniformeerde boa´s door de stad met ¨handhaving¨ groot op hun rug geschreven. Vroeger had je in wijken zogenaamde opbouwwerkers. Nu zitten er stadsmariniers die op allerlei manieren proberen door de overheid gewenst gedrag af te dwingen. Weet je. Zijn er ergens moeilijkheden? Stuur de mariniers erop af!. Die zullen de burgers wel een lesje leren.
Pas geleden stond een aantal van zulke brave burgers uit Dordt en Hendrik Ido Ambacht voor de politierechter omdat zij hun huisvuil verkeerd hadden aangeboden. De container was namelijk stuk of overvol, zo verdedigden zij zich. Ze wisten echt niet waar ze met hun zakken heen moesten. De officier van justitie wist het wel: mee terug nemen naar huis of naar de reinigingsstraat brengen. De rechter schold de opgelegde boetes van 95 euro niet kwijt maar verlaagde ze wel omdat de feiten al twee jaar geleden hadden plaats gevonden. De gemeente verweet hij niets.
Hier zien we nu een standaardvoorbeeld van hoe handhavende gemeentebesturen het vertrouwen van hun burgers terecht verliezen. Dit alles nog los van het feit dat de rechterlijke macht je twee jaar laat wachten voor zo´n pekelzonde kan worden afgehandeld. Dordrecht en Hendrik Ido Ambacht stellen hoge eisen aan hun burgers: zij moeten te allen tijde het huisvuil correct aanbieden – dat wil zeggen in de container die ze met hun chipkaart kunnen openen – en anders zijn zij altijd strafbaar. Elk jaar dient de gemeente een stevige rekening in voor het verwerken van het huisvuil, die gemakkelijk de twee driehonderd euro overschrijdt. De andere kant van de deal is dan, dat vuilcontainers nóóit overvol zijn. Als er een kapot gaat, wordt die binnen een dag gerepareerd. In de tussentijd zorgt de gemeente voor onmiddellijk verwijdering van het bijgeplaatste afval. Daar betaalt de burger namelijk voor.
In Singapore – waar het idee van de hoge boetes is verzonnen – kom je buitengewoon veel afvalbakken op straat tegen – veel meer dan in Nederland – en die zijn nooit of te nimmer vol. Singapore heeft zware sancties voor burgers die de regels overtreden maar de service van de stadsstaat is dan ook perfect. Een college van B en W dat burgers vertelt dat ze zelf maar moeten zien waar ze met hun huisvuil heen moeten, zegt in feite: ¨Krijg de zenuwen maar. Zoek het uit¨. Terwijl het zelf wanprestaties levert. Men heeft geen personeel om het probleem met de kapotte vuilcontainers op te lossen maar stuurt wel boa´s de straat op om boetes uit te schrijven. . Daarmee ondergraaf je je eigen legitimiteit. Riskeren burgers een boete als ze hun huisvuil noodgedwongen naast een kapotte of overvolle container plaatsen? Rijd er dan mee naar het gemeentekantoor en zet de zakken voor de entree. Zorg dat er geen papieren in zitten met je naam en adres.