Column Han van der Horst – Dag van de Arbeid
Het is vandaag een bijzondere dag en ik kan er bijna niets bijzonders over vinden. Lieve mensen, U denkt: hij spreekt in raadselen. Wat is er in hemelsnaam aan de hand? Welnu, het is vandaag de eerste mei, de dag van de arbeid. Die is voor het grootste gedeelte uit het geheugen van de Nederlanders verdwenen. Toch leverde google me een klein pareltje op van bij ons in de buurt. PvdA en Groen Links vieren in Zoetermeer hun samenwerking door op de eerste mei een complete familiedag te organiseren. Dat is niet nieuw. Een eeuw geleden deden socialisten dat ook. Ze probeerden op de dag van de arbeid zoveel mogelijk vrij te nemen. En dan vierden ze met zijn allen op plechtige wijze feest. Er waren optochten en bijeenkomsten. Men vergat de lafenis niet maar alcohol was uit den boze want een rechtgeaard socialist was van de blauwe knoop. ¨Een drinkende arbeider denkt niet en een denkende arbeider drinkt niet¨, zeiden ze tevreden tegen elkaar. Tussen haakjes: in die dagen waren ze ook nog overtuigde republikeinen, zodat ze Koninginnedag het liefst meden. Die viel in de tijd van Wilhelmientje op 31 augustus. Het was dan mooi weer en de Rotterdamse socialisten plachten een rivierstoomboot af te huren voor een gezamenlijke vaart naar Hoek van Holland en terug. Zo konden ze mooi aan alle oranjelol ontkomen.
Ja, die oude tijden, terug naar de onze. In Zoetermeer organiseerden de socialisten vandaag een natuursafari en een taartenwedsrijd. Ze bekeken om drie uur gezamenlijk een film van Agnes Jongerius over de loonkloof. Ze luisterden naar partijgenoot Sinan Ozkaya, die hoopt in het Europees Parlement te worden gekozen.
Daar is het bij gebleven. Wie op 1 mei nog behoefte had aan een echte manifestatie, moest daarvoor naar Amsterdam, waar de FNV een optocht organiseerde met open luchtbijeenkomst na.
Toen ik dit praatje voorbereidde, moest ik denken aan de allergrootste meidemonstratie die ik persoonlijk ooit heb meegemaakt. Dat is al 53 jaar geleden, in Praag.
Ik deed mee aan een reis van onze studievereniging naar Tsjechoslowakije om daar de bijzonder structuur van middeleeuwse steden in ogenschouw te nemen. Geloof het of niet. Op de eerste mei zaten wij in Praag, dat helemaal in het teken stond van de Dag van de Arbeid. Voor inwoners van de stad viel aan de massademonstratie niet te ontkomen, want ze deden mee per bedrijf of per school. Als je verzuimde had de baas of de leraar dat in de gaten. Uit heel het land reden touringcars massaal de stad binnen met deelnemers uit de provincie. Het was allemaal tot in de puntjes georganiseerd. De mensen stroomden gedisciplineerd naar het centrale stadsplein Vaclav Namesti, dat eigenlijk meer een heel brede boulevard is. Aan het eind was een groot podium waar onder een rode ster de dictator van het moment Gustaf Husak naar de menigte staarde. Hij werd aan twee kanten geflankeerd door leden van het Centraal Comité. Hoe dichter je bij Husak mocht staan, hoe beter het met je loopbaan gesteld was. De deelnemers kregen op grote schaal rode vlaggetjes en kunstbloemen uitgereikt om mee te zwaaien. Men stapte gelaten voort met hier en daar een enthousiasteling (of een aansteller) er tussen die luidkeels leuzen aanhief. Ik herinner mij een slager die was gekomen in zijn witte voorschoot met een enorm mes. Ongeveer dertig meter voor het podium begon iedereen mechanisch te juichen en met die vlaggetjes te zwaaien. De ene helft van de stoet ging voor het podium naar links een brede straat in en de andere naar rechts. Na weer dertig meter hielden de demonstranten abrupt op met juichen, alsof ze een grens waren gepasseerd. Daarna waren ze klaar en mochten doen wat zij wilden. Wij kwamen helemaal achteraan terecht bij het zootje ongeregeld dat bij geen enkel bedrijf of club thuis hoorde.
´s Middags lag heel Praag vol met rooie linten en ander afval. De sfeer was feestelijk. Iedereen – man of vrouw – werd straal lazerus. Half Praag kon alleen maar overeind blijven door zich aan een lantaarnpaal vast te houden. Dat was dus mijn meest gedenkwaardige eerste mei. Het zal allemaal wel niks gemeen hebben gehad met wat er vandaag in Zoetermeer gebeurde. Toch sluiten we af met een passend lied: de geheime opmars. Waarheen? Naar de socialistische wereldrepubliek Ernst Busch https://www.youtube.com/watch?v=HYJmGaBMQJ8