Column Giel van Strien – Een zorgzame overheid
Het heeft maar een haartje gescheeld of in de regio Rotterdam en Zuid-Holland Zuid waren de middelbare scholen gesloten om de tweede coronagolf een halt toe te roepen.
Van de eerste golf weten we dat dit een zeer drastische maatregel zou zijn geweest. Onderzoek wijst uit dat als gevolg van het sluiten van de scholen kinderen een leerachterstand hebben opgelopen en dat het digitaal lesgeven bij lange na niet dezelfde opbrengsten heeft. Over het sociale isolement en de verveling nog maar te zwijgen.
Dat er tot op regeringsniveau is overwogen om gezonde tieners – die zelf weinig gevaar lopen door de corona-epidemie – thuis te houden en wederom met een kennisachterstand op te zadelen, steekt schril af bij de ruimte die een ongezonde levensstijl van het kabinet blijft krijgen, terwijl die de vatbaarheid voor Covid-19 aanzienlijk vergroot.
Rotterdam is het walhalla van fastfoodketens en ongezond eten. Met de kapsalon als twijfelachtig hoogtepunt. Obesitas is er een volksziekte en die epidemie wordt al decennia geen strobreed in de weggelegd. Op wat halfzachte posters na van het niveau eet-gezond-eet-een-appel. Het reclamebudget van de fastfoodcowboys is het duizendvoudige. Van de week adverteerden de ketens nog gezamenlijk om hun afhaalservice en drives-in met de opportunistisch slotzin “blijf gezond allemaal!” onder de aandacht te brengen. Een aanbeveling die doet denken aan de Amerikaanse wapenlobby: koop dit machinegeweer voor een veilig gezinsleven.
Rotterdam is het verdienmodel van aandeelhouders van fastfoodketens. Voor hen telt alleen de omvang van de winstmarge, de doorgedraaide voedselindustrie zal ze worst zijn, net als de kosten van obesitas door arbeidsuitval en medische behandelingen. Die zijn voor de Nederlandse belastingbetaler. En dan heb ik nog niet over de bergen met afval die door de automobilisten – voor wie bij sommigen het uitstappen een te grote fysieke inspanning is geworden – overal door het raam naar buiten wordt gesmeten.
In onze neoliberale wereld hebben de fastfoodketens vrij spel, zoals leeuwen op de savanne. Want in Rotterdam, en vooral op Zuid, wonen veel mensen met een klein inkomen. Fastfood is spotgoedkoop in verhouding tot het samenstellen van een goede, gezonde maaltijd in een supermarkt. En bovendien is afhalen wel zo makkelijk. Daarbij heeft een grote groep inwoners geen toegang tot objectieve informatie over gezond voedsel en leven door onvoldoende beheersing van de Nederlandse taal. Zo’n 100.000 Rotterdammers zijn laaggeletterd. Zij leven in een beeldcultuur en daar weten de fastfooddealers wel raad mee.
De zorgplicht van de regering richt zich nu alleen op de symptoombestrijding van de coronacrisis, zoals de anderhalve meter afstand en het beperken van alle personenverkeer, terwijl het beschermen van kwetsbare burgers tegen deze veel te goedkope verleidingen centraal zouden moeten staan. Ten tijde van de eerste golf waren het de luchtvervuilende omstandigheden door de doorgedraaide dierenindustrie in Brabant, met de nertsenfokkerijen als triest dieptepunt, nu gaat het om overgewicht als coronaversterkende aandoening.
Voorop gesteld: niet iedereen met obesitas heeft een ongezonde levensstijl. Niet iedereen met obesitas krijgt corona. Er zijn mensen met longkanker die nooit gerookt hebben. Het heeft ook geen zin om mensen terecht te wijzen. Er wordt al veel te veel geoordeeld. Dat heeft nog nooit een maatschappelijk probleem opgelost.
Maar de onderzoeken laten een schrikbarend verband zien tussen ongezond overgewicht en corona. Dit besef begint steeds meer door te dringen. Er moet meer aandacht komen voor het belang van een gezonde leefstijl in coronatijd, schrijven 65 artsen, wetenschappers en bestuurders van gezondheidsorganisaties in een brandbrief aan het kabinet. Zo meldde de NOS van de week.
Het is te hopen dat de minister van Volksgezondheid, Hugo de Jonge, hier snel werk van maakt.