Colum Han van der Horst – Bevrijdingsdag
Lieve mensen, het is vandaag Bevrijdingsdag. Ik hoef U niet te vertellen dat deze nationale feestdag nooit echt uit de verf is gekomen. De grondslag daarvoor werd al een jaar of zeventig terug gelegd door onze zuinige minister president Willem Drees. Hij en zijn regering wilden geen vrij geven omdat de Nederlandse industrie niet nóg een dag productie kon missen. Daarom zou de vijfde mei slechts een maal per vijf jaar vrij mogen zijn.
Nu komt het allemaal wel goed, tenminste als Amalia ooit de kans krijgt de troon te bestijgen. Dat is niet helemaal zeker nu – als al die enquêtes kloppen – steeds meer mensen tabak hebben van haar ouders. Toch zal het over een jaar of vijftien wel gebeuren als Willem Alexander zeven kruisjes voor zijn naam heeft. In dat geval komt Koninginnedag terug en wel op 7 december. Dat is klimatologisch een ramp. Het ligt voor de hand de feestelijkheden te verplaatsen naar de lente en wel de vijfde mei. Zo wordt dan die halfdode Bevrijdingsdag geïnjecteerd met het heftige leven van Koninginnedag. Je kunt het feest dan ook meer inhoud geven. Het wordt een soort quatorze juillet zoals ze die in Frankrijk vieren. Het gaat meer lijken op de vierde juli, de nationale feestdag van de Amerikanen.
Zo ver is het nog lang niet. Daarom sluiten u en ik deze dag af zonder een echt feestelijk gevoel.
We hebben ons tegelijk allemaal afgevraagd hoe dit nu overkomt op de Oekraïners in ons midden. De werkelijkheid in hun land lijkt heel erg op die in Nederland gedurende de laatste negen maanden van de Tweede Wereldoorlog. We zijn het een beetje vergeten maar verreweg de grootste schade werd in de staart van de oorlog aangericht. Na de capitulatie op 15 mei 1940 was Nederland in het algemeen voor oorlogshandelingen gespaard gebleven. Er vonden wel geallieerde luchtaanvallen plaats maar die waren beperkt van omvang vergeleken met wat Duitsland overkwam. Zowat elke grote stad werd daar door Britse of Amerikaanse luchtvloten bestookt, soms wel van duizend vliegtuigen. Die hoorden de Nederlanders ´s-nachts in hun bed overkomen. Zij leerden het verschil kennen tussen het gebrom van de Britse Lancasters en dat van de Amerikaanse Vliegende Forten.
Maar sinds augustus/september 1944 liep de frontlijn dwars door Nederland. Er vonden grote slagen plaats. Dat leidde tot zeer veel burgerslachtoffers en een enorme materiële schade. Zeg maar: Marioepol in het kwadraat. Daar kwam met de capitulatie van de Duitsers op 4 mei een abrupt einde aan. Wij hopen nu dat zoiets in Oekraïne ook gebeurt maar daar ziet het niet naar uit. Het zou zelfs kunnen zijn dat de oorlog daar net als destijds bij ons ook jaren duurt.
Dat geeft Bevrijdingsdag toch extra scherpte. Wij herdenken met vreugde – het verdriet is voor de vierde mei – dat het voor ons goed is afgelopen ook al was het kantje boord. Je gunt dat de Oekraïners ook.
De Russen staan aan de verkeerde kant. Dat was tijdens de Tweede Wereldoorlog niet het geval, althans niet vanaf 1941 toen Hitler de Sovjet Unie onverhoeds binnenviel nadat hij eerst een soort bondgenootschap met Stalin had gesloten om Polen te verdelen. Harry Mulisch zei ooit: ¨Ik ben de tachtigduizend Amerikanen die zijn gevallen voor onze vrijheid, niet vergeten. En de twintig miljoen Russen ook niet¨.
Dat feit blijft als een paal boven water staan. Dat offer mogen we niet vergeten, van die twintig miljoen Russen, stuk voor stuk. Het gaat daarbij om de gesneuvelden en niet om het regime. Niet dat van toen, niet dat van nu. Dit over deze bijzondere dag. Het is een beetje het één en het ander, het is een beetje rijp en groen maar dat moet soms wel eens kunnen. Laten we maar eens een beetje bevrijdingsmuziek beluisteren. Dit is uit Frankrijk het lied van de partizanen. Past nu ook wel bij onze tijd. U hoort Anna Betoulinksky, Anna Marly, geboortig uit Sint Petersburg. Haar artistennaam was Anna Marly en in 1939 is zij gehuwd met baron Johan van Doorn, die zij ontmoette in de Savoy Club in den Haag. Het lied dus van de Partizanen. https://www.youtube.com/watch?v=1hjwicn_evs