Column Giel van Strien – Burgemeesters in crisistijd
De burgemeester van Amersfoort vond het een slecht idee, de invoering van de avondklok. “Het is niet passend op dit moment.” Hij sprak deze woorden niet voor een paar man en een paardenkop in zijn gemeenteraad, maar als enige gast van de zondagavonduitzending van Nieuwsuur. Ik ken Lucas Bolsius nog van zijn tijd als wethouder in Rotterdam. Een aardige vent, maar dit was toch ook het bewijs dat langdurig verblijf op de Veluwe niet per se goed voor je is.
Bolsius is één van de 350 burgemeesters in Nederland. Géén van hen is door de bevolking gekozen. Maar de afwezigheid van deze legitimiteit weerhoudt burgemeesters er niet van om zich tegen democratisch te nemen besluiten van de regering en Tweede Kamer te verzetten. Wat bezielt de eerste burger van een provinciestad om in een soloactie het beleid van de nationale regering te ondermijnen? En namens wie spreekt een politicus die door niemand gekozen is?
Maar vooral: wat maakt een avondklok in Amersfoort eigenlijk uit? De kans dat je het verschil merkt, lijkt me erg klein. Je kon er ook voor de coronatijd ’s avonds een kanon afschieten. De laatste gebeurtenis van belang was het verijdelen van de diefstal van de Amersfoortse Kei door Oeteldonkse carnavalsvierders, die meende dat het woord kei tot het culturele erfgoed van het voormalige hertogdom beneden de rivieren behoort. Misschien vreesde Bolsius voor zijn eigen zendtijd op de nationale televisie. Ten onrechte, want gasten van talkshow worden vrijgesteld van de avondklok, want het individuele verzet van burgemeesters tegen regeringsplannen moet natuurlijk optimaal gefaciliteerd blijven worden.
Burgemeesters Jos Hessels van Echt-Susteren en René Verhulst van Ede gingen nog een stap verder: zij willen de Tweede Kamerverkiezingen van 17 maart uitstellen. Uiteraard allebei naar verschillende data in de zomer en herfst.
Burgemeester Verhulst baseert zijn verzoek op argumenten van Maurice de Hond, die denkt dat de uitslag van de verkiezingen nu wel eens anders zou kunnen zijn dan bij een normale stembusgang. Alsof er ooit een verkiezingsuitslag is geweest die niet anders was dan Maurice de Hond had verwacht. Burgemeester Verhulst noemt het “krankzinnig dat we in maart een massa-evenement organiseren.” Het is maar hoe je als benoemd bewindspersoon naar een wettelijk vastgelegd democratisch proces kijkt.
En als de burgemeester van Echt-Susteren ergens tegen is, dan kan Rutte wel inpakken. Bij de Tweede Kamer Verkiezingen van 2017 brachten zo’n 20.000 inwoners in deze gemeente hun stem uit. De 70-plussers mogen nu per brief stemmen. Dus we houden 18.000 stemmen over, verdeeld over drie stemdagen. Dat is 6.ooo per dag. Verdeel dat nu eens over 14 stembureaus dan zijn dat er ongeveer 400 per dag per stembureau. En dat delen door de 13,5 uur dat deze open zijn. Dan heb je voor iedere kiezer in Echt-Susteren twee minuten doorlooptijd. Als je dat nu goed organiseert, waardoor meerdere kiezers tegelijkertijd in een stemlokaal kunnen blijven en met gescheiden in- en uitgangen, dan moet dat toch geen enkel probleem zijn. En laat voor die organisatie nou net de burgermeester verantwoordelijk zijn.