Beluister hier de column
Het is stil op straat en we zitten in de engste familiekring, want het is oud en nieuw. Een jaar terug nog maar, lieve mensen, had geen mens deze uitspraak begrepen. Nu spreekt ze boekdelen. Ik weet niet welk gevoel bij U op dit moment overheerst, zo vlak voor de klok van twaalf. Opluchting dat dit jaar voorbij is, hoop dat het leven over een aantal maanden weer normaal wordt of angst en vrezen. We denken nu: als we allemaal geprikt zijn, dan is de ellende voorbij. Daarmee keren wij terug naar een hovaardij – ik ben vanavond een beetje in een religieuze bui – naar een hovaardij die vergelijkbaar is met de stemming toen de toren van Babel werd gebouwd. Wij mensen bepalen ons eigen lot. Alleen of in vereniging. Vroeger was er geen kruid gewassen tegen een enge ziekte. Nu zetten we met elkaar de schouders eronder. Knappe koppen verzinnen een oplossing. En dat was dat. Wees blij dat je niet in 1348 leeft.
Ik heb jaren terug een achteraf profetische roman gelezen met de titel Doomsday Book. Het verscheen voor het eerst in 1993. De auteur is Connie Willis en de Nederlandse titel luidt Zwarte Winter. Aan de universiteit van Oxford hebben ze een tijdmachine uitgevonden. Nu kunnen historici naar het verleden terugkeren om met eigen ogen onderzoek te doen. Studente Kivrin komt door een foutje terecht in het jaar 1348. Om haar heen woedt de builenpest. De mensen sterven als vliegen. In het Oxford van de eenentwintigste eeuw kunnen ze haar niet meer lokaliseren. Hoe Kivrin er toch in slaagt contact op te nemen met haar professoren laat ik hier in het midden. Dat moet U zelf maar lezen. Ik wil het hebben over de diepere laag in het boek. In het Oxford van de tijdmachine heerst een dodelijke griepepidemie waarop de regering met allerlei maatregelen reageert, die we nu lockdown zouden noemen. Zo stelt Connie Willis de vraag aan de orde wat humaan gedrag en medemenselijkheid is in zo´n noodsituatie. Kivrin ontmoet een priester die het enige doet wat mogelijk was in de middeleeuwen: hij geeft de pestslachtoffers een christelijke begrafenis. Daar is hij dag en nacht mee bezig. En in het Oxford van de eenentwintigste eeuw kunnen ze wel een tijdmachine bouwen maar niet een virus er onder krijgen.
Zwarte Winter is een buitengewoon actueel boek dat zeer tot nadenken stemt en als U deel uitmaakt van zo´n leeskring, dan raad ik het van harte aan. Zet het bovenaan de lijst. Laat de rest maar een stukje opschuiven.
Er komen, beste mensen, steeds meer vaccins op de markt uit steeds verschillende bronnen maar die zijn niet gratis. Ze vallen buiten het bereik van de ontwikkelingslanden waar de overgrote meerderheid van de mensheid woont. Volgens een schatting van de WHO zal het toch tot 2024 duren voor de hele wereld is ingeënt mocht er wel een goedkoop of gratis vaccin u komen. En geloof mij, Frontex en de marechaussee kunnen migranten wél maar een virus niet tegenhouden. Dat blijft op allerlei manieren binnenkomen. Merk ook op dat er steeds effectievere mutaties verschijnen die veel besmettelijker zijn dan de klassieke variant van Covid-19. We weten niet hoe lang het duurt voor er een virusstam opduikt die bestand is tegen onze wondervaccins. Denk niet dat dit afgelopen is. Zet ook niet 19 januari in Uw agenda als dag van de verlossing. De lockdown gaat nog wel even door. Een stevige verlichting komt hoogstens begin maart als de regering U gunstig wil stemmen voor de verkiezingen. Nadat U dankbaar Uw stem hebt uitgebracht, ontdekken ze in Den Haag dat het gat in de begroting wel erg groot is en dat we dus zogenaamd met zijn allen offers moeten brengen. Immers, de bomen groeien niet tot in de hemel en we mogen onze kleinkinderen niet met de gevolgen opzadelen van onze frivole geldsmijterij. Niettemin, beste mensen, we staan aan het begin van een nieuwe tijd. Echt een nieuwe tijd. Zoiets maak je maar één keer in je leven mee. En dat is toch ook wel heel bijzonder. Kop op.