Column Joop van der Hor – Discipel, slaaf of recalcitrant
Mijn voornaam is Joop, mijn doopnamen Johannes Marinus en mijn achternaam is Van der Hor. Het zijn weinig voorkomende Nederlandse namen. In 2019 werden er 179 Johannessen ingeschreven in het geboorteregister van de burgerlijke stand, 65 Marinussen en slechts 25 Jopen. Met deze wetenschap in het achterhoofd voel ik mij als een uitstervende mensensoort
Joop is afgeleid van Jozef, een Hebreeuwse jongensnaam en betekent ‘God voege toe, geve vermeerdering’. De naam is bekend uit de Bijbel, onder andere door het verhaal over Jozef, die door zijn broers als slaaf naar Egypte verkocht werd. Ook de man van Maria, de moeder van Jezus, heette Jozef. De naam kwam al vroeg voor in Europa. In Duitsland al in de achtste en negende eeuw, hoewel hij later bijna verdween. Toen in de Rooms-Katholieke Kerk de verering van Jozef van Nazareth, de man van Maria, toenam, werd ook zijn naam weer populairder. In ons land werd de naam voor het eerst in de veertiende eeuw opgetekend. Johannes is een Hebreeuwse naam die ‘God is genadig’ betekent. Johannes is eveneens bekend uit de Bijbel en was al vroeg een populaire naam, allereerst vanwege Johannes de Doper, maar ook door Johannes, de discipel van Jezus. Johannes was eerst vooral in de oosterse kerk populair, maar met de kruistochten kwam deze naam mee naar het westen, waar hij in veel landen al snel de meest voorkomende naam werd. Marinus is afgeleid van het Latijnse woord ‘mare’, dat ‘zee’ betekent. De betekenis van de naam is dus ‘van de zee’. Pas in de zestiende eeuw kwam de naam in ons land in gebruik. Van der Hor daarentegen is van een aanzienlijk minder allooi. Waar ik aanvankelijk dacht dat deze afkomstig is van een Duits of Oostenrijks adellijk geslacht, is deze afkomstig van het woord ‘horigen’ hetgeen vrij vertaald, ‘slaaf’ betekent. Horigen waren in de Middeleeuwen de armste mensen. Ze waren het laagste in de maatschappij, arme boeren en werklieden die een stukje land van een rijke adellijke kasteelheer pachten dat zij mochten bewonen in ruil voor een deel van hun oogst dat zij jaarlijks aan hun landheer afstonden. Een horige was weinig meer dan een slaaf. Hij moest niet alleen een deel van wat hij bezat afstaan aan zijn heer, maar was feitelijk ook diens eigendom, net als de voetballers van nu maar die hebben een aanzienlijk hogere transfersom dan al die slaven van weleer, inclusief alle ooit uit Afrika en Brazilië door de VOC naar Europa en Amerika overgebrachte ‘zwartmannen en vrouwen’. Horigen werden vaak slecht behandeld. Als hun kasteelheer oorlog voerde dan moesten zij voor hem vechten. Ook bepaalde de kasteelheer met wie ze trouwden, wat ze geloofden en wat ze deden. Het slavenbloed stroomt dus door mijn aderen maar ik zal mij nooit, maar dan ook nooit laten onderwerpen. Ik begrijp wellicht daarom zo goed wat de moderne ‘horige’ voelt en drijft. De hang naar vrijheid is groot of je nu zwart bent of wit ! Terwijl ik dit schrijf zing ik ‘Sta op verworpenen der aarde’ en ‘Something so strong inside’ van Labi Shiffre.
Is het daarom dat ik jaarlijks de herdenking van de afschaffing van de slavernij op de Rotterdamse Lloydkade bezoek en tijdens vakanties naar die plekken moet omdat iets in mij zegt dat ik dat moet doen, zoals het bezoeken van Motel Lorraine in Memphis USA waar dominee Martin Luther King de dood vond, Robbeneiland voor de kust van Kaapstad waar Nelson Mandela tientallen jaren gevangen zat. Is het daarom dat ik enorm geïnteresseerd ben in alles wat met de Holocaust te maken heeft en is het daarom waarom ik zo graag naar Jerusalem wil en een bezoek wil brengen aan het eiland Kunta Kinteh in Gambia, het verzamelpunt van slaven vanaf het Afrikaanse continent totdat de slavernij werd afgeschaft. Of ben ik gewoon een eigenwijs recalcitrant menneke die geen gezag duld? Ik ben in ieder geval geen discipel, geen volgeling. Ik volg mijn eigen weg richting ons aller eindbestemming.
Muziek Voorwaarts verworpene der aarde 