Column Han van der Horst – Stefanus
Ik ben nog net op tijd, lieve mensen, om u allemaal een gezegende, vredige en fijne kerst toe te wensen. Al is het eigenlijk mosterd na de maaltijd want de tweede kerstdag moeten we natuurlijk niet serieus nemen. In ’n hele hoop landen is dat gewoon een werkdag omdat ze weten dat teveel van het goede in zijn tegendeel verkeert. Ik heb een keer kerst gevierd in Brazilie en daar viel het hoogtepunt op de vierentwintigste. We begonnen laat in de avond met ’n fantastische maaltijd. Ook werden er cadeautjes uitgedeeld. De vijfentwintigste was bestemd voor het uitbuiken en pas tegen de avond gingen we voorzichtig buiten een luchtje scheppen.
Nee mensen, tweede kerstdag, de 26e december, dat geen kerstmis, dat is de gedenkdag van de heilige Stephanus.
Die neemt in de christelijke traditie een belangrijke plaats in. Hij geldt als de eerste martelaar. Wat overkwam hem? Hij was diaken van de eerste christengemeente in Jeruzalem vlak na de hemelvaart des heren. Een diaken houdt zich met armenzorg bezig maar de rol van Stephanus moet veel verder zijn gegaan. Volgens de Handelingen der Apostelen leefden de eerste christenen in gemeenschap van goederen. Ieder bracht de eigen bezittingen in. Het ligt voor de hand dat Stephanus voor een eerlijke verdeling zorgde. Ook zullen ze het beheer van de gemeenschappelijke goederen wel in zijn handen hebben gelegd.
Lang was hij niet in functie want hij viel teveel op. Stephanus werd beschuldigd van ketterij en voor de religieuze rechtbank gedaagd, het Sanhedrin. Daar maakt hij het voor zichzelf niet gemakkelijk door een enorme preek af te steken over de geschiedenis van het joodse volk. Daar staat een uitvoerige weergave van in de Handelingen der Apostelen. Aan het slot beledigde hij de rechters. Hij noemde ze “halsstarrige ongelovigen” en hij zei: “Wie van de profeten hebben Uw voorouders niet vervolgd? Degenen die de komst van de rechtvaardige aankondigden, hebben ze gedood en zelf hebt U nu de rechtvaardigde verraden en gedood. U die de wet ontvangen hebt door tussenkomst van de engelen maar er niet naar geleefd”. Dat was niet mis en het lijkt me onvoorstelbaar dat een hedendaagse Nederlandse rechtbank je met zo’n diskwalificatie laat wegkomen. Aan de andere kant: de politierechter zal je niet tot steniging veroordelen. Dat gebeurde met Stephanus wel. Het vonnis werd onmiddellijk voltrokken. Daar krijg je het warm van in het Midden-oosten en daarom gaven de stenengooiers hun mantels in bewaring bij een jonge kerel, die later de heilige Paulus zou worden.
En zo werd de heilige Stephanus de eerste martelaar. Dat zal ook wel de reden zijn dat hij zijn feestdag direct na kerstmis kreeg.
Wat hebben wij met zijn allen aan dit verhaal? Wat kunnen wij ermee? We moeten in ieder geval vaststellen dat tact geen eigenschap was waar de eerste martelaar in uitblonk. Hij maakte van zijn gelijk een enorm monument en daarom wilde de rechtbank niet meer naar zijn argumenten luisteren. We komen in ons leven veel van zulke mensen. Ze zijn vol van hun eigen gelijk en dat irriteert. Daarom krijgen zij dat niet, dat gelijk.
Je kunt je van deze gelijkhebbers afkeren maar voor hetzelfde geld staat er een Stephanus tegenover je. Iemand die te oprecht is om je stroop om de mond te smeren. Iemand die ondanks zijn fanatisme toch gelijk heeft.
We moeten leren door de tactiek heen te kijken naar de inhoud. Ook hufters hebben het soms bij het rechte eind. Is dat geen mooie gedachte om de kerstmis mee te besluiten?