Column Han van der Horst – Toren Oude Kerk in Sommelsdijk
Lieve mensen, het is triest gesteld met de toren van de oude kerk in Sommelsdijk. Er is al haast een halve eeuw niets aan gedaan. Zelfs de wijzerplaat van de klok is vervaagd. Omwonenden en leden van de kerkelijke gemeente hebben alarm geslagen. Bestuurders zijn komen kijken. Het is de vraag of zeker na het ravijnjaar als Den Haag het plaatselijk bestuur aan de geeuwhonger brengt, er genoeg geld is voor een degelijke restauratie. Zonder crowdfunding komt er niets van terecht. De liefhebbers van de toren zullen het zelf moeten doen.
Dat is op zich een treurig teken des tijds. Die toren is een ikoon van het eiland Goeree Overflakkee. Dat is een landmark. Dat is een monument. Hij symboliseert een belangrijk deel van de regionale cultuur: de kerk staat in het midden en dat is niet voor niets.
Het zal op den duur wel goed komen met die toren. Hij verkeert in slechte staat maar hij staat niet op instorten. Je kunt de tijd nemen gelden in te zamelen en het monument stukje bij beetje te restaureren. De Catalaanse architect Antoni Gaudi heeft het beste voorbeeld gegeven van hoe je zoiets aanpakt. Zijn meesterwerk, de Sagrada Familia kerk, is nog steeds niet voltooid. Dat komt door de manier waarop de bouw gefinancierd wordt.
Een jaar nadat de eerste steen was gelegd – in 1883 – nam Gaudi het project over. Vanuit zijn geloof kon hij niet anders. Gaudi was een overtuigd katholiek. Hij koesterde een grote devotie tot de heilige familie, moeder Maria, vader Jozef en het kindje Jezus. Het was dan ook zijn ambitie een prachtige en gigantische kerk te bouwen die door vormgeving en sfeer iedereen zou helpen die dichter bij God wilde komen. Daarom mocht er niet geknoeid worden met zijn ontwerp. Ook mocht het kunstwerk niet onvoltooid blijven vanwege problemen met de financiering. Daarom wist hij te voorkomen, dat de bouw afhankelijk werd van de staat en evenmin van een of andere rijke sponsor. Er was maar één manier om de continuïteit veilig te stellen. Dat was door het gedurig inzamelen van kleine donaties door de massa van de gelovigen, om zo te zeggen met het penninkske van de weduwe. Gaudi zou zelf de voltooiing van zijn meesterwerk op deze manier nooit kunnwn meemaken, maar dat had hij er graag voor over. Met deze aanpak was de bouw als zodanig een werk ter ere Gods, een gebed – zou je misschien kunnen zeggen – van daden en niet van woorden. Gaudí verloor overigens het leven bij een tragisch ongeluk met een tram.
Het werkte. Aan de Sagrada Família is altijd gebouwd, meestal stukje bij beetje maar toch ging het werk altijd door. Na de val van dictator Franco kwam er schot in de Spaanse economie. Het land werd rijker, de donaties namen sterk toe. Men is in 2015 aan het laatste kwart van Gaudi´s ontwerp begonnen. Het zal vreemd aanvoelen als de bouw eindelijk is voltooid.
Dit model is wellicht ook geschikt voor de toren van Sommelsdijk. Die wordt dan als het waren geadopteerd door het volk dat men kleine giften restauratie mogelijk maakt. Zo ontstaat tevens een gebed van de daad en dat moet veel mensen op het eiland toch aanspreken.
De toren wordt op die manier ook minder afhankelijk van gemeentelijke en landelijke overheden of van kerkgenootschappen.
Ik geef deze suggestie voor wat hij waard is. En nu ter ere van Gaudi het volkslied van Catalonië, Els Segadors. Catalunya triumfant https://www.youtube.com/watch?v=rpA-OBojVOY