Column Han van der Horst – Buurtsuper Zwartewaal
Lieve mensen, wij remmen vandaag eens af bij een dorp waar U meestal aan voorbij flitst als U op weg bent naar Brielle of de stranden van Oostvoorne en Rockanje. Wij slaan een zijweg in en belanden te Zwartewaal. Aan de prominente positie van het haventje kun je zien dat het in oorsprong een vissersplaats is. Bij de buurtsuper is hierover een studie verkrijgbaar met de titel ¨Een arm zeedorpken¨.
De Zwartewalers voeren met kleine scheepjes. Uniek voor het dorp was bijvoorbeeld de gaffelaar van veertien tot twintig meter lang. De bemanning telde tien koppen. Later ging men over op sloepen. Net als de logger was dat een Franse uitvinding.
De Zwartewaalse vissers voeren als het moest tot IJsland. Ze waren op jacht naar kabeljauw en tarbot. Dan moet je op volle zee zijn. En dan ook nog waar die gevaarlijk is zoals de noordelijke Atlantische Oceaan. Die Zwartewaalse mannen van vroeger verkeerden vaak genoeg in levensgevaar. Ze liepen ook nog kans gekidnapt te worden door Duinkerker kapers of op de slavenmarkt van Algiers te belanden als menselijke buit van de Barbarijse zeerovers.
Je zou dat niet zeggen als je tegenwoordig de dorpse stilte proeft. Je gaat in Zwartewaal wonen voor de rust.
En nu wordt die rust verstoord. Zoals overal in Nederlandse dorpen is de plaatselijke middenstand kopje onder gegaan op de buurtsuper na. Die is nu een van de belangrijkste ontmoetingspunten in het dorp. De aanloop brengt leven naar de Dorpsstraat. Maar dat is niet van lange duur meer. De staat draagt daar zorg voor, ongetwijfeld zonder het te willen, maar het gebeurt niettemin. De buurtsuper van Zwartewaal waar je dat mooie boek over de vissers kunt kopen, is ten dode opgeschreven.
Dat komt door de officiële oorlog tegen de sigaret. De overheid probeert het aantal verkooppunten zoveel mogelijk te beperken. Daarom mogen de supermarkten met ingang van juli geen tabaksproducten meer verkopen.
Dit doet de buurtsuper de das om. Het oudere echtpaar dat de winkel al twintig jaar runt, zo vertelt het Algemeen Dagblad, raakte door deze maatregel acuut in de rode cijfers. Dat komt niet omdat de klanten zich massaal te pletter roken. Voor de omzet van de winkel zijn sigaretten en shag onbelangrijk. Het punt is alleen dat wie een rokertje haalt bij de buurtsuper, meteen ook andere boodschappen doet. Als deze aankopen wegblijven, tikt dat stevig aan. Rokers moeten nu naar Brielle of naar de Primera in Heenvliet. Daar staat een grote Albert Heijn naast. Dus…
De buurtsuper verkeert nu structureel in de rode cijfers. Op deze manier gaat de spaarpot die het eigenaarspaar heeft aangelegd voor de oude dag, er binnen twee jaar aan. Dan is de conclusie hard maar onvermijdelijk. De tent moet dicht.
Daarmee verliest Zwartewaal een belangrijk instrument voor gemeenschapsvorming. De buurtsuper is zo´n beetje de laatste algemene winkel. Er zijn nog wel wat sieradenzaakjes en een banketbakkerijtje waar je taarten kunt bestellen maar dat is alles. Voor de dagelijkse boodschappen moet je straks Zwartewaal uit. Gelukkig is er nog wel een levensvatbare basisschool. Die heet ´t Want en spiegelt zich duidelijk aan het oude vissersverleden. Dat is een geluk bij een ongeluk.
Maar een sluiting van de buurtsuper is toch een gevaarlijke scheur in het weefsel van Zwartewaal. Het loopt daarmee de kans een soort buitenwijk te worden van niets en nergens, een slaapdorp zonder kraak, smaak of geest. Je ziet dat overal in Nederland gebeuren. Misschien wel bij U in de buurt ook. Dat is de prijs die we voor onze oorlog tegen de tabak betalen. En nu Dorival Caymmy me zijn visserslied https://www.youtube.com/watch?v=3zd0MJrSQxQ