Column Joost Kievit – Je bent wat je eet
Je bent, wat je eet. In mijn vorige column had ik het over de gezondheid van boeren. De risico’s die ze lopen omdat ze met giftige bestrijdingsmiddelen werken. En dat de overheid en land en tuinbouworganisatie daar nauwelijks aandacht voor hebben. Boeren krijgen bijvoorbeeld veel meer dan ander mensen Parkinson. Ik kreeg naar aanleiding van die column de opmerking dat de rol van de consument ook aandacht verdiende. Terechte opmerking vind ik.
Natuurlijk kun je zeggen boeren kiezen er zelf voor. Maar, dat is een gemakkelijke dooddoener. Breken met het verleden en een totaal andere bedrijfsvoering kiezen is sowieso niet makkelijk. Zeker niet als je daarmee ook nog het inkomen van jezelf en je gezin op het spel zet. Toch zijn er steeds meer boeren die dat wel doen en een meer duurzame koers inzetten. Wat mij betreft zijn dat helden. En als consument kunnen we dergelijke keuzes ondersteunen en stimuleren. Natuurlijk kun je zeggen: ik kan in m’n eentje niet het verschil maken. Maar ook dat is een gemakkelijke dooddoener.
De consument is oppermachtig. En je bent, wat je eet. Je kan natuurlijk je keuzes laten bepalen door de prijs van een brood of een pak melk. Supermarkten spelen daar op in. De kiloknallers zijn dan wel verleden tijd, maar het knalt iedere avond van je tv scherm af: twee voor de prijs van een, 50 % korting, 3 halen 2 betalen, meer kopen, minder betalen. En dat is echt niet jou te helpen, maar om de portemonnee van de aandeelhouders te vullen en om de concurrentie te vlug af te zijn. Het zijn zeker geen eerlijke prijzen.
Over eerlijke prijzen gesproken. In mijn geboortejaar, nu 77 jaar geleden was er een minister van voedselvoorziening. Sicco Mansholt de latere grondlegger van het Europese landbouwbeleid. Het was net na de Tweede Wereldoorlog en zijn ministerie moest een einde maken aan de honger in ons land. Er werd een voedselpakket bedacht en daarin zat voor iedereen elke veertien dagen een ei. Boeren gingen die eieren leveren. Je had toen bijna allemaal gemengde bedrijven en veel boeren hielden ook kippen. Minister Mansholt hield in de Tweede Kamer een betoog waarin hij de kamer leden voorrekende wat een ei moest kosten. De huisvesting, de aanschaf van kippen, het voer, de arbeid van de boer en er moest ook nog wat verdiend worden. Alles werd op een rijtje gezet en hij kwam tot een prijs van 12 cent per ei als ik me goed herinner. En dat werd dan ook aan de boeren betaald: een eerlijke prijs voor een eerlijk product.
De afbraak prijzen van de supermarkten gaan altijd ten koste van iets of iemand. Om dat te kunnen aanbieden moeten boeren worden uitgewrongen, arbeidsmigranten worden uitgebuit, het milieu worden aangetast of dieren worden gehouden op een manier die je eigenlijk niet wil. Je kan bij de keuze voor je voedselpakket verder kijken dan het prijskaartje. Kiezen voor een eerlijk product en daar een eerlijke prijs voor betalen. En de keuze is reuze.
Er zijn steeds meer boeren die een rechtstreekse relatie met de consument zoeken. Via boerderijwinkels, stalletjes langs de weg, webwinkels. Zoek maar eens op internet naar “rechtstreeks” of “Rotterdam de boer op” en er zijn veel meer voorbeelden. Hiermee wordt de tussenhandel uitgeschakeld, producten zijn verser, meestal minder bewerkt en dus gezonder. Het scheelt transport. Dat is beter voor het milieu.
De huidige industriële landbouw heeft grote negatieve gevolgen voor onze leefomgeving. Stikstofprobleem, waterverontreiniging, klimaatprobleem, verlies aan biodiversiteit. Kies je voor biologische producten dan is dat allemaal minder. En er zijn diverse tussen vormen waarbij gewassen geteeld worden met minder negatieve effecten. Bij de keuze van wat je eet, kun je daar rekening mee houden. Je kan minder vlees eten. Dat is beter voor het milieu en ook beter voor je gezondheid. En als je toch vlees eet, kun je rekening houden met hoe de dieren zijn gehouden.
Het vraagt wel een verandering. Je moet je verdiepen in wat je eet, waar komt het vandaan, hoe is het geproduceerd, zit er geen uitbuiting aan vast, hebben de dieren een goed leven gehad. Dat is niet niks. Maar ja, je bent, wat je eet. Het is dus wel de moeite waard.