Column Han van der Horst – Revolving fund
Lieve mensen, het zonnetje schijnt, je mag naar het terras als je een paar voorzorgen neemt. Er is weer sprake van woon- werkverkeer. Dan ga je licht vergeten dat ons loodzware tijden te wachten staan. Premier Rutte heeft twee maanden terug zoveel bedrijven op slot gedaan dat wij nu oog in oog staan met de zwaarste economische crisis uit onze geschiedenis. Veel journalisten en duiders zeggen daar dan bij: ¨Sinds de val van Wall Street in 1929¨ maar dat komt omdat ze van oudere economische depressies niets weten. 1857 is ze onbekend en 1873 net zo goed. De eerste moderne economische crisis dateert trouwens van 1772. Een belangrijke maar lang niet de enige oorzaak was speculatie met suiker, slaven en Surinaamse plantages zodat je hier wel van verdiende loon kunt spreken.
Hoe dan ook, wat er nu gebeurt is ongehoord. De vroegere economische crises hadden te maken met overproductie en het nemen van onverantwoordelijke financiële risico´s. Daardoor konden ineens investeerders en bedrijven op grote schaal niet meer aan hun verplichtingen voldoen. Nu hebben in heel de wereld regeringen op ongeveer dezelfde manier geprobeerd om een epidemie te bestrijden: ze zetten de economie op slot om hun burgers thuis te houden. Gevolg de inkomsten vallen geheel of voor een fors gedeelte weg terwijl de rekeningen als vanouds binnenstromen. Het is net of iemand het Guiness Book of Records probeert te halen met omvallende dominostenen, maar dan met bedrijven, groot en klein. Regeringen in heel de wereld hebben nu miljarden en biljoenen tevoorschijn getoverd – anders kun je het niet noemen – om dit proces in ieder geval voor een tijdje te stoppen. Dan hebben we misschien genoeg tijd om een bodem te leggen onder de komende economische depressie. Het ziet er somer uit, mensen.
En tegelijkertijd gloren aan de einder zonnestraaltjes. Je ziet dat overal mensen elkaar proberen te steunen. Niet alleen in het verdriet als er corona in je familie zit, maar juist als het erom gaat iemand iets te laten verdienen. Afgelopen vrijdag was de historicus Rutger Bregman op de televisie te gast in het programma M. Zijn grote studie waarin hij probeert aan te tonen dat de meeste mensen deugen, is inmiddels een wereldwijde bestseller geworden. Bregman denkt dat in moeilijke situaties bij de meeste mensen – niet bij allemaal – het beste naar boven komt. We zijn nu eenmaal sociale dieren die in groepen leven en van elkaar afhankelijk zijn. Dat is onze kracht en die komt nu tot uiting.
Een mooi voorbeeld daarvan is zichtbaar in de Hoeksche Waard. Het College wil vier miljoen apart zetten om kleine bedrijven en zaakjes te ondersteunen, die nu voor leven zorgen in de vele dorpen en buurtschappen waaruit deze gemeente voornamelijk is opgebouwd, de bewoners van de zondige hoofdplaats Oud Beijerland niet te na gesproken. Ze mogen niet ten onder gaan. Voor zover ik het kan bekijken, gaat het niet om giften maar om een revolving fund. Het idee komt eigenlijk uit de ontwikkelingshulp. In zijn eenvoudigste vorm werkt het zo:: je krijgt een zwangere geit, waar je voor moet zorgen tot haar jongen volwassen zijn. Die mag je houden.. Je hebt nu melk voor het huishouden en je kunt met jouw eigen geit verder fokken. De moedergeit krijgt vakantie bij de bok en wordt dan toegewezen aan de volgende deelnemer aan het programma. In de Hoeksche Waard nemen kredieten de plaats van de moedergeit in. Je krijgt geld en als je goed door de moeilijkheden heen komt ga je dat langzaamaan terug betalen zodat weer anderen geholpen kunnen worden. In de gevallen dat het mis loopt – en dat zijn er nooit veel in een revolving fund, zo leert de ervaring – pakt de gemeente het verlies.
Zo ondersteunt de Hoeksche Waard de goodwill die de kleine ondernemers van het eiland bij hun directe omgeving en hun vertrouwde klanten hebben. Dat is een mooi voorbeeld van een gemeenschap die deugt. Aan zulk nieuws kan een mens zich optrekken. Het is ook een inspiratie voor burgers en bestuurders in andere gemeentes. Denk nu niet meteen in bezuinigingen en evenmin in subsidies. Laat het geld rollen op de manier van de Hoeksche Waard – heen en terug – zodat het steeds weer zijn bevruchtende rol kan spelen.