Column Joost Kievit – De stikstofcrisis ettert door
Beluister hier de column
De stikstofcrisis ettert door. De uitstoot van stikstof in ons land is veel te hoog. De natuur lijdt daaronder. De biodiversiteit neemt in een razend tempo af. Ook de gezondheid van mensen is in het geding. Ademhalingsproblemen worden er door verergerd. De bronnen zijn bekend en het aandeel van de landbouw is het grootst. Daar moet dus wat gebeuren. Dat weten we al decennia, maar een echte aanpak blijft uit. Vooruitschuiven, zo kun je het overheidsbeleid in ons land kort samenvatten.
Onderzoek na onderzoek toont aan dat er wat moet gebeuren, maar we blijven vooruitschuiven. Intussen daalt er continu een onzichtbare stikstofdeken op ons land neer. De natuur holt achteruit. De meeste mensen zien dat niet. Ieder voorjaar kleurt alles frisgroen en genieten we met z’n allen van het mooie Hollandse landschap. Insiders zien het wel. De variatie aan plantensoorten neemt af en insecten gaan mee in de neergaande trend. Vogels en zoogdieren volgen.
Stikstofminnaars rukken op. Kortgeleden wandelde ik over de Sallandse Heuvelrug met z’n heidevelden. Van oudsher is daar de plantengroei aangepast op weinig meststoffen in de bodem. Struikheide op de drogere gronden en Dopheide op natte plekken zijn beeldbepalend. Je ziet die heidevelden verdwijnen. Versnelde bosvorming, grassoorten nemen de overhand en steeds meer bramen overwoekeren de hei. Natuurorganisaties proberen dat met gericht beheer te vertragen, maar dat is dweilen met de kraan open. Het speelt niet alleen in kwetsbare gebieden als heidevelden. De bemestende werking van stikstof is overal een probleem. In natuurgebieden, plantsoenen, bermen en slootkanten, op steeds meer plekken krijgen bramen en brandnetels de overhand. En ook in het water geven stikstofminnaars problemen.
Het is in de eerste plaats een ecologisch probleem. En natuur en een gezonde leefomgeving hebben weinig prioriteit bij de overheid. In woorden lijkt het vaak nog wel wat, maar de daden ontbreken. Er is wel redelijk beleid soms vastgelegd in wetgeving, maar onze overheid negeerde haar eigen regelgeving. Geitenpaadjes werden bedacht om de wetten te omzeilen. Je kan het samenvatten als we gaan nu nog door met uitstoten en later gaan we de natuur herstellen. Later werd nog later en nog weer later. Toen gingen organisaties die op de bres staan voor de natuur naar de rechter. Procedures tot aan het hoogste rechtscollege volgden en keer op keer werd onze rijksoverheid in het ongelijk gesteld en bij rechterlijke uitspraak verplicht om maatregelen te nemen. En ook die verplichtingen schoof men vooruit. Nederland ging op slot, vergunningen voor projecten waarbij stikstof vrij kwam, konden niet meer worden verleend. De stikstofcrisis is nu een ecologische crisis, een juridische crisis en een economische crisis. En de politiek?
De BBB dendert het politieke landschap binnen. Met tractor en al. En met hulp van de stikstofcrisis. Een onzekere toekomst voor boeren. Gesprekken aan de beroemde keukentafel op televisie. Familiebedrijven die in de knel kwamen, konden op brede sympathie rekenen. Dat heeft de Boer en Burger Beweging geen windeieren gelegd. Zij zouden dat varkentje wel even wassen. Zij hadden de oplossingen voorhanden. Boeren konden blijven boeren en de natuur gingen ze ook herstellen. Veel kiezers geloofden er in. De BBB kwam in de regering en leverde zelfs de minister die de stikstofcrisis ging oplossen. Helaas het werd opnieuw een kwestie van vooruitschuiven.
Als eerste ging het beleid van het vorige kabinet richting prullenbak. Zonder dat er nieuw beleid was. En dat duurde en duurde. De BBB plannen van voor de verkiezingen bleken na de verkiezingen toch wat minder realistisch. De kiezer kwam bedrogen uit, Nederland bleef op slot en de economische gevolgen worden voelbaar, de onzekerheid voor boeren duurt voort en de Tweede Kamer werd ongeduldig. Steeds meer komt de BBB minister onder vuur te liggen. Ook van de eigen coalitie. Dan neemt de Minister President de regie. Er komt een werkgroep waar veel ministers in zitten. Binnen een paar maanden moest er een plan zijn. Helaas lukt ook dat niet, de premier moest toegeven dat het ingewikkelder is dan gedacht. Dus opnieuw vooruitschuiven.
Inmiddels zijn nieuwe rechtszaken aangekondigd. Veel boeren hebben in het verleden onterecht vergunningen gekregen. Die zijn door de rechter ongeldig verklaard. Deze boeren overtreden dus de wet. Er zijn 10 procedures per week aangekondigd om de overheid te dwingen de wet te handhaven. Zo worden boeren de dupe van falend overheidsbeleid.