Column Han van der Horst – Het Openbaar Vervoer
Lieve mensen, verleden week had iedereen de mond vol over het Openbaar Vervoer. Dat weet U nog wel. Inmiddels is de ophef bedaard. Maar wat mij betreft niet. Want het Openbaar Vervoer zit mij hoog. Dat ga ik zo uitleggen. Eerst de ophef: het Planbureau voor de Leefomgeving heeft een rapport uitgebracht waarin staat wat iedereen die wel eens bij de bushalte gaat kijken al jaren weet: de bus komt niet en als hij toch komt op momenten dat je hem niet nodig hebt. Wel is een duur elektronisch systeem aangebracht waarop je dat kunt lezen. Het Planbureau voor de Leefomgeving stelde – in gewone mensentaal geformuleerd – vast dat je buiten de grote steden zonder een auto nergens meer bent en dat het Openbaar Vervoer over het algemeen niet kan concurreren met het eigen vervoer. Veertig jaar geleden was het nog goedkoop en goed, nu is het duur en slecht. Dit ondanks buitengewoon dure paradepaardjes zoals de ver-metro-ing van de spoorlijn naar Hoek van Holland. Overigens: toen die metro eenmaal reed, is het busvervoer in de gemeentes tussen Rotterdam West en de Hoek danig uitgedund. In Maassluis heb je ´s-avonds geen bus meer en moet je op eigen houtje naar een van de drie stations zien te komen.
Nu heb ik nooit mijn rijbewijs gehaald. Dat heb ik nagelaten op aanraden van mijn journalistieke leermeester, Henk Bakker. En wel in het jaar 1970. Henk was verkeerssocioloog en milieuactivist. Hij zei: ¨Han, luister. Er rijden nu in Nederland één miljoen auto´s. Als dat zo doorgaat, raakt het hele land verstopt. Je kunt wel nieuwe snelwegen aanleggen maar daarmee verplaats je alleen maar de files. En je zult merken dat je straks nergens je wagen kwijt kunt. Die dingen staan trouwens een groot deel van de dag stil. Dat maakt ze heel kostbaar. Als je echt met eigen vervoer moet rijden, neem dan voor die enkele keer een taxi. De toekomst is aan het openbaar vervoer. Er is geen alternatief¨. Helaas mocht Henk niet zo oud worden. Anders had hij zijn gelijk kunnen aanschouwen: een land dat wankelt op het randje van een verkeersinfarct, stadscentra waar je vijftig euro in de parkeermeter moet doen, een enorme vervuiling. Alleen het tweede deel van Henks voorspelling kwam niet uit: het openbaar vervoer is juist afgeschaald. ¨Versoberd¨ heet dat in het officiële taalgebruik, maar ¨afgebroken¨ of ¨verkommerd¨ of ¨in de steek gelaten¨ zijn betere termen. Met de hoofdlijnen gaat het nog wel maar het valt niet mee om in de bus naar een spoor- of metrostation te rijden. Zomaar bij de halte gaan staan, zoals je een halve eeuw geleden nog kon doen, is er niet meer bij. Je moet eerst op het internet uitzoeken op welke tijden de bus gaat en op welke dagen helemaal niet. Veel mensen beginnen daar niet meer aan en dan trekt een of andere idioot in een hoge positie de conclusie dat er kennelijk geen behoefte bestaat aan die lijn.
Volgens het Planbureau zou een deel van de oplossing kunnen zijn publieke voorzieningen bij elkaar te concentreren. Dat is natuurlijk flauwekul. Dat betekent voor heel veel mensen juist een nog langere reis. Het enige wat helpt is het herstel van het Openbaar Vervoer door het weer in handen te brengen van overheidsbedrijven. Dat zou bijvoorbeeld de terugkeer betekenen van de RTM of het Gemeentelijk Vervoerbedrijf in Dordrecht. Daar zal het niet van komen, zeker niet met de huidige politieke constellatie. Woon je in een dorp of een buitenwijk, dan ben je op jezelf aangewezen. Vanuit de overheid en de politiek horen we slechts gelul. Er zal denk ik niets anders opzitten dan per buurt op eigen kracht en buiten de staat om alternatieven te scheppen voor de verdwenen of gekortwiekte buslijnen. Er zijn mensen zat met genoeg vrije tijd om autoritjes te maken naar het centrum. Dat bestaat al, zegt U, dat is über, maar ik bedoel verzameltaxi´s zoals je die ook in ontwikkelingslanden hebt. Mag allemaal niet maar jer mag zoveel niet. En je betaalt dan als passagier bijvoorbeeld twee euro voor een rit van Numansdorp naar Rotterdam Zuidplein in de verzameltaxi. Alles onder de radar van de overheid. Dan kan het best uit. Moeten we ons dan spiegelen aan ontwikkelingslanden? Ja, want ook bij ons moet je steeds meer improviseren omdat de overheid het af laat weten of je alleen maar extra last bezorgt. Doe het zelf. Doe het informeel. En nu: van vroeger toen het nog voorkwam: liefde op de bus https://www.youtube.com/watch?v=99hVOPDnZA4