Column Han van der Horst – Club van 100 in Dordrecht
Lieve mensen, hebben burgemeester en wethouders van Uw gemeente U al bang gemaakt met de komende bezuinigingen? Met ingang van 2026 verlaagt Den Haag de rijksbijdrage aan het lokale bestuur in een klap met twee en een half miljard per jaar. De plaatselijke politiek is daar – zoals het heet in het jargon – nu al op aan het voorsorteren. Schraalhans is keukenmeester. Wethouders zijn op zoek naar posten om te schrappen of uit te wringen. De keus daarbij is beperkt. De meeste kosten die een gemeente maakt, liggen vast. Als je kenners van de materie mag geloven, gaan vooral leuke dingen eraan, onderhoud van parken, cultuur, feesten. Het meest knallende voorbeeld is het gemeentevuurwerk van Rotterdam bij de Erasmus Brug. Dat is voorgoed gedoofd.
Kortom, bij U op het gemeentehuis zitten ze met de handen in het haar. Het zijn beschaafde mensen. Dus ze trekken niet massaal met het rollend materiaal van de brandweer en de gemeentereiniging naar Den Haag Ze proberen er het beste van te maken.
In Dordrecht hebben twee wethouders, Peter Heijkoop van het CDA en Tanja de Jonge er iets bijzonders op gevonden. Dezer dagen krijgen duizend kennellijk willekeurig gekozen Dortenaren een brief of ze toe willen treden tot een club van honderd. Zo ja, dan gaat die club van honderd in groepjes een dag of een dagdeel vergaderen over waar de bezuinigingsbijl mag vallen. Dit weegt dan zwaar bij het bezuinigingsplan dat de beide wethouders gaan opstellen. Uiteindelijk moeten de Dortse raadsleden beslissen. Die waren onaangenaam verrast. Ze voelen zich in hun vrijheid beperkt. Ze vrezen dat de voorstellen van de club van honderd een bal aan hun voet zal zijn.
Ik weet niet precies wat ik ervan moet denken. In het oude Athene van 450 voor Christus werden sommige bestuurscolleges door loting samengesteld. Zo kon in principee iedereen een keer aan de beurt komen. Ook had hett geen zin een dure campagne te voeren. De laatste jaren word dit idee weer afgestoft om de burgerij een echte stem te geven. Bij gewone inspraakprocedures komen immers alleen de vaste vergadertijgers opdagen en wie vertegenwoordigen die dan? Aan de andere kant kun je zeggen dat de wethouders Heijkoop en De Jonge hun verantwoordelijkheid op honderd willekeurige Dortenaren afschuiven. Die kunnen ze mooi als schuldige en zondebok aanwijzen als straks het verzet tegen de voorgestelde bezuinigingen op gang komt. Dat niet alleen: die honderd mensen zullen inbreng nodig hebben uit de gemeentelijke keuken. Ze moeten worden bijgepraat door ambtenaren. Anders kunnen ze niet voor sommige bezuinigingen wel en voor andere weer niet kiezen. Dat geeft nogal wat kans op gemeentelijke manipulaties. Vooral als ambtenaren de maatschappelijke gevolgen van sommige bezuinigingen wel noemen en van anderen juist niet. Wat zou ik doen als ik Dortenaar was en zo´n brief van de wethouders kreeg? Ik denk alles bij elkaar overwegende dat ik toch mee zou doen om te kijken of ik een positieve rol kon spelen en of het wel een eerlijke zaak was. Dat ik niet gebruikt zou worden om bezuinigingen door te voeren die men toch al van plan was.
Ik zou de wethouders Heijkoop en de Jonge dan ook dringend willen aanraden de gang van zaken rond de selectie van die club van honderd nauwkeurig te volgen. En ook heel goed in de gaten te houden hoe ze worden ingebed als ze aan het werk gaan. Dat van die honderd is een risicovol bedrijf. Het mag niet alleen maar de bedoeling zijn van te voren draagvlak te scheppen voor pijnlijke maatregelen. Straks zijn de honderd mensen, die vonden dat ze hun maatschappelijke plicht moesten doen, straks zijn juist die het mikpunt van de volkswoede en de wethouders niet. Maar ik zou – was ik Dortenaar – nog steeds meedoen. En nu Liza Minelli met een lijflied voor de club van 100. https://www.youtube.com/watch?v=PIAXG_QcQNU