Column Han van der Horst – Fusiegemeenten zijn een slecht plan
Lieve mensen, ik wil vanavond een kleine zaak met U behandelen in een klein dorp. En daarmee tevens een stokpaardje van mij berijden. Daar gaat hij dan. De kans is groot dat U in een fusiegemeente woont. De afgelopen kwart eeuw is men in onze streek namelijk onverdroten aan het werk geweest vooral plattelandsgemeentes tot fusies te dwingen. Dat was zogenaamd nodig om een grotere bestuurskracht tot stand te brengen. Gemeentes met te weinig inwoners kunnen niet de complexe bestuursstructuur dragen die je tegenwoordig nodig hebt om alle diensten te kunnen leveren die de gemiddelde burger van de overheid eist. Zeggen ze dan.
De praktijk is uiteraard anders. Oorspronkelijk zijn de gemeentes in Nederland gegroeid uit hele oude verbanden, steden en ambachten die hun geschiedenis tot in de middeleeuwen terugvoeren. Zo was er van generatie op generatie op generatie een sterke band tussen de inwoners gegroeid. Ze deelden een gezamenlijke liefde voor de erfgrond, ze kenden elkaar, ze wisten wat ze aan elkaar hadden.
Dat is allemaal doorbroken met de fusiegolven van de afgelopen decennia. Dorpen en gemeenschappen die altijd hun zaakjes zelf hadden bedisseld, werden nu bijeengevoegd tot grote conglomeraten zonder enige samenhang. Omdat de nieuwe gemeentes zo groot waren, was het afgelopen met de korte lijntjes van burgers, hun verenigingen en hun bedrijven naar het bestuur. Ze moesten ineens terecht op gemeentekantoren in een andere plaats waar ze ontwortelde ambtenaren tegenkwamen, die niets anders konden dan regeltjes toepassen. De kwaliteit van het bestuur is in die fusiegedrochten zelden toegenomen, de plaatstelijke lasten wel.
De nieuwste fusiegemeente in ons gebied is Voorne aan Zee dat ongeveer begint bij Rockanje en zich uitstrekt tot en met Brielle.
In het dorp Rockanje nu staat een boerderij van tweehonderd jaar oud waar de bewoners zeer aan gehecht zijn. Tot voor enige tijd woonde daar een kunstenaar maar die is overleden. Nu zoekt men een nieuwe bestemming voor het historische maar tegelijk zeer uitgewoonde pand. Als de gemeente Rockanje nog bestond dan zouden plaatselijke bestuurders en bewoners samen voor een goede oplossing hebben gezorgd. Waar een wil is is een weg, zeker als mensen elkaar en de situatie uit eigen aanschouwing kennen. Rockanje is met Oostvoorne opgegaan in de gemeente Westvoorne. In die nieuwe constellatie was het ook wel voor elkaar gekomen, vermoed ik. Maar het nieuwe Voorne aan Zee is precies groot genoeg om op afstand t staan tot de inwoners. Vrienden van de oude boerderij hebben lucht gekregen van wat het verre gemeentebestuur wil. De boerderij van twee eeuwen her kan niet op de monumentenlijst worden geplaatst, omdat, let wel, omdat er geen nieuwe bestemming voor is gevonden. Deze mededeling is niet gedaan aan de Rockanjenaren maar uitsluitend aan de gemeenteraad van Voorne aan Zee.
Nu zijn ze daar kwaad. Een nieuwe bestemming was al bijna in kannen en kruiken maar daar had het gemeentebestuur geen sjoeche van.
Kijk, zo gaat dat nou. Fusiegemeentes zijn een slecht idee. Ik weet dat het mosterd na de maaltijd is maar ze zijn een slecht idee. Die zogenaamde bestuurskracht verkeert in bestuurszwakte omdat het grootste voordeel van lokaal bestuur – nabijheid tot de burgers – wordt prijs gegeven. Je ziet dan ook dat allerwege op dorpsniveau belangenverenigingen worden opgericht en dorpsraden. Die kunnen het gat echter niet vullen zoals uit het voorbeeld van Rockanje blijkt. Ik hoop dat die oude boerderij de bescherming krijgt die ze verdient. Meer valt er niet over te zeggen. Of toch wel: luister naar Matt Price met het prachtige the old Farm House https://www.youtube.com/watch?v=o0hFRjQ3XFk