Column Han van der Horst – Dordt 800
Lieve mensen, we moeten vanavond uit feliciteren. De Dordtenaren zijn eindelijk toe aan de viering van hun achthonderdjarig bestaan. Ze laten zich door Corona niet langer een feestje door de neus te boren. Verleden week is in The Movies, het plaatselijke filmhuis, al een mooie documentaire in première gegaan over de vroegste geschiedenis van de stad, gemaakt door Clarissa Griffioen en Yvo van der Vat. Ze stellen vast dat Dordrecht heel wat ouder is dan achthonderd jaar.
Dat is niet zo vreemd. Als steden en dorpen op zoek gaan naar een stichtingsdatum dan nemen ze daarvoor meestal het vroegste officiële document dat ze kunnen opduikelen. In de meeste gevallen is dat het stadsrecht maar niet altijd. In 2025 herdenkt Amsterdam zijn 750-jarig bestaan op grond van het feit dat graaf Floris V de inwoners van deze nederzetting het voorrecht gaf om gratis de tollen in Holland te passeren. Schiedam viert dat feest in hetzelfde jaar omdat vrouwe Aleida toen een compleet stadsrecht gaf. Met zo’n stadsrecht kreeg een gemeenschap een grote mate van zelfbestuur en een aantal rechten, bijvoorbeeld om wekelijks markt te houden en om voor zware vergrijpen de doodstraf op te leggen en ook uit te voeren. Dat soort dingen. Vaak lieten de graven van Holland zich stevig voor zo’n stadsrecht betalen. Ze hadden op hun kanselarij een model liggen dat was gebaseerd op het stadsrecht van Leuven. Konden ze zo tevoorschijn laten trekken.
Lieve mensen, jullie zullen merken dat de komende decennia heel wat steden in onze streek een zevenhonderd of zeshonderd en zoveel jarig bestaan vieren. Voor een achthonderdjarig jubileum moeten zij minstens tot het eind van de eeuw wachten. Met Dordrecht is dat anders. Toen Dordrecht zijn eerste bekende op schrift gestelde stadsrecht kreeg van graaf Willem I, was het graafschap Holland nog een modderige onontwikkelde uithoek. Inwoners die om welke reden dan ook in Brugge of Gent terecht kwamen, of in Brussel, die keken hun ogen uit. Een beetje zoals wij zouden doen als we op een groot ruimtestation uit de toekomst mochten rondwandelen. Nee, dat is overdreven maar U begrijpt wat ik bedoel. Enfin, uit die modder is Dordrecht langzaam naar boven gekomen. Het schijnt dat de inwoners al in de twaalfde eeuw bij de graaf bepaalde rechten bedongen hebben. De huidige Dordtenaren zijn dan ook behoorlijk te laat met hun jubileumfeesten.
Tot 1795 gold Dordrecht om zijn hoge leeftijd als de voornaamste stad van Holland. Hun vertegenwoordigers kregen bij de statenvergaderingen in het Haagse Binnenhof bij alle agendpunten het eerste het woord. Bij plechtigheden en optochten liepen zij voorop. Ook al was Dordrecht economisch al lang overvleugeld door jongere steden zoals Rotterdam, Leiden en Amsterdam.
Je moet trouwens ondanks dat de betekenis van Dordrecht niet onderschatten. Raadspensionaris Johan de Witt kwam er vandaan. Als hij Brielenaar was geweest of ingezetene van Woerden, had hij zo’n hoge positie nooit kunnen bereiken. Daarvoor moest je toch wel deel uitmaken van een regentenfamilie in een belangrijke stad, zoals de eerste en oudste van Holland. Hij en zijn broer Cornelis waren dan ook bepaald niet vrij van verbeelding.
Als je tegenwoordig de Dordtse binnenstad bezoekt, krijg je dat gevoel helemaal niet. Het Dordrecht van tegenwoordig heeft iets ruigs, iets volks. Je zult er met vertoon van deftigheid niet ver komen. De oude straten staan vol met de prachtigste monumenten. Toch is Dordrecht nergens statig. Je hebt ook nooit het gevoel dat je door een museum wandelt. Je vermoedt achter elke gevel een werkplaats. Of anders een volle kroeg waar het niet over de filosofie gaat. Dordrecht is een werkstad gebleven. Rond volk, tegenwoordig uit alle hoeken van de aarde. Je mist veel als op de snelweg de afslagen naar Dordrecht voorbij rijdt.
Uit de modder is uiteindelijk een lekkere stad naar boven gekomen. Eerlijk waar. Gefeliciteerd Dordrecht. Als Corona het toelaat, kom ik het feest meevieren. En ik heb hier een lied voor feestend Dordt. Het gaat eigenlijk op voor elke stad Luister naar O canto da cidade door veterane Daniela Mercury.
https://www.youtube.com/watch?v=iM1aG0vA-3g