Column Joost Kievit – Natuur in het verdomhoekje
De natuur takelt verder af. En dat raakt ons. Hoe je het ook wendt of keert, wij zijn als mens onderdeel van de natuur en daarvan afhankelijk. Een gezonde leefomgeving staat of valt met een gevarieerde natuur en goed functionerende natuurlijke processen. Die zorgen voor zuurstof, schoon water, schone lucht en alles wat nodig is om te kunnen leven. We kunnen echt niet zonder. En toch zorgen we niet goed voor de natuur. Integendeel, we buiten de natuur uit tot het uiterste en de vervuiling met allerlei giftige stoffen is tot in alle uithoeken van de aarde doorgedrongen. In christelijke kringen spreekt men van goed rentmeesterschap. Nou, dat is ver te zoeken.
Het gaat slecht met de natuur. De alarmerende onderzoeksrapporten volgen elkaar in een razend tempo op. Om maar wat te noemen: Boerenlandvogels 70 % verdwenen, 55 % van de wilde bijen op de rode lijst. Het slechtste vlinder jaar ooit geregistreerd. Wetenschappers werken aan een zaadbank van wilde plantensoorten, een soort moderne “Ark van Noah”. Natuurlijk gebeurt er van alles, maar het is te weinig om het tij te keren. Wetten zijn een belangrijk middel om als samenleving uitbuiting en aantasting van de natuur te voorkomen en aan te pakken. Onze Europese en nationale wetten kunnen en moeten beter, maar je kan er nu toch ook al veel mee doen. Maar dan moeten ze wel serieus worden genomen.
Meer dan 50 jaar ben ik persoonlijk nauw betrokken bij de handhaving van wetgeving die de bescherming van de natuur als doel heeft. Vroeger in mijn werk bij de politie en ook in mijn vrijwilligerswerk bij natuur- en milieu organisaties. Het was ooit gewoon politiewerk om de vele wetten en verordeningen met regels voor natuur en milieu te handhaven. Je maakte proces-verbaal op voor wildstroperij, visstroperij, vogels vangen en verhandelen, afval storten in de natuur, illegale bedrijven, lozingen. Dat is allemaal veel minder geworden. Handhaving staat op een laag pitje. We hebben nu een Omgevingswet. En Omgevingsdiensten die voor de handhaving moeten zorgen. Daar komt niet veel van terecht is het beeld. Natuurorganisaties hebben weinig waardering voor het werk van de Omgevingsdienst. Die dienst staat zeker niet op de bres voor de natuur. Eerder het tegenovergestelde.
Als een burger verzoekt om handhaving komen de juristen van de dienst in actie. Ze gaan uit van een bestuurlijke aanpak en dan moet je als burger een nadrukkelijk persoonlijk belang hebben bij de aanpak. Een burger kan dus niet voor het algemeen belang van bescherming van de natuur opkomen. Meestal is dat persoonlijk belang er niet en dan wordt je niet ontvankelijk verklaard. Ofwel af geserveerd.
Men gaat ook uit van legalisering. Pas nog een voorbeeld in de Hoeksche Waard. Een projectontwikkelaar kapt illegaal een groot stuk bos, waarbij ook nesten van beschermde vogels verstoord worden. Het wordt gemeld en de Omgevingsdienst doet onderzoek. Hartstikke fout. De wet is overtreden en dan past een sanctie zou je denken. Nee dus, de projectontwikkelaar mag alsnog een aanvraag doen en de overheid maakt achteraf de papieren in orde.
Er komt wel een herplant plicht, maar ook daarin is de Omgevingsdienst soepel. Men mag gebruik maken van natuurlijk aanwas. Dat betekent dat je niks hoeft te doen. In de bodem zitten zaden van bomen en struiken en die gaan groeien en op de lange duur krijg je weer een bos. Lekker makkelijk. De projectontwikkelaar laat na een groei seizoen de kapvlakte maaien. Jonge boompjes die er stonden, werden weer met de grond gelijk gemaakt. Zo komt er dus nooit een bos terug en is de natuur op die plek definitief naar de knoppen. De Omgevingsdienst vindt het allemaal prima. En wetsovertreders weten dat en gaan hun gang.
Het gaat slecht met de natuur. Overal in de wereld, maar zeker in ons land. Nederland wordt wel wereldkampioen biodiversiteitsverlies genoemd. Kampioen zou de indruk kunnen wekken dat we erg goed zijn, maar de zorg voor en de staat van de natuur is ons land het slechtste van heel de wereld. Een schande voor een welvarend land als het onze. Het zou helpen als we natuurbescherming serieus gaan nemen en aan de slag gaan met een strikte handhaving van de wetten die we daarvoor hebben.